Pokeren op een WK: Karl Rappan gidst Zwitserland naar de kwartfinale dankzij innovatief spelsysteem

Sport | Heel wat voetbalcoaches dromen ervan om in de analen van de voetbalgeschiedenis opgenomen te worden. Voor de Oostenrijkse coach Karl Rappan werd die droom ook werkelijkheid. Hij ontwikkelde in de jaren dertig van de vorige eeuw een innovatief spelsysteem waar geen enkel ander team een antwoord vond: de Zwitserse gordel.

Door Pickx

Gepubliceerd op 27.11.22

2min

Voor heel wat mensen is voetbal vandaag de dag de belangrijkste bijzaak in het leven. Maar dat was ook zo in de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen ontwikkelde Arsenal-coach Herbert Chapman een innovatief spelsysteem waarmee hij elke tegenstander het vuur aan de schenen wou leggen: de WM-formatie.

In deze formatie werd er gebruik gemaakt van drie verdedigers, twee verdedigende middenvelders, twee aanvallende middenvelders en drie aanvallers. De opstelling zorgde voor heel wat ruimte voor aanvallers, maar ook in de rug van de verdediging ontstonden er door dit spelsysteem gaten. Dat was volgens Chapman echter geen probleem zolang de voetballers in kwestie maar over genoeg individuele klasse beschikten.

De Oostenrijkse voetbalcoach Karl Rappan had dit in de mot en zag de valkuilen van het WM-systeem. Omdat hij in zijn teams over minder begenadigde spelers beschikte, ging hij op zoek naar een meer verdedigend alternatief en ontwikkelde hij een eigen formatie: de Zwitserse gordel, de voorvader van het catenaccio-voetbal.

Vrije rol voor verdediger

In dit systeem worden er standaard vier verdedigers opgesteld. Een van die verdedigers, de libero, krijgt bovendien een vrijere rol waarmee hij collega-verdedigers uit de nood kan helpen en ook gaten in de achterhoede kan invullen. Het team diende in deze formatie in een compact blok te spelen waardoor de ruimte voor de tegenstander heel klein wordt en individuele fouten eenvoudiger opgevangen kunnen worden. In dit systeem wordt er bovendien gebruikgemaakt van individuele en zonale dekking wat voor verdedigende flexibiliteit moet zorgen.

Drie wereldbekers

Rappan ontwikkelde het spelsysteem toen hij coach van de Zwitserse voetbalclub Grasshopper Club Zürich was, maar paste het ook toe toen hij in 1937 voor het eerst bondscoach van de Zwitserse nationale ploeg werd. Mede dankzij dit spelsysteem wisten de Zwitsers boven zichzelf uit te stijgen en nam het land deel aan het WK voetbal dat in 1938 in Frankrijk werd georganiseerd. Daarin kon Zwitserland ook de maat nemen van nazi-Duitsland.

Rappan stond zijn functie als bondscoach nadien enkele keren af, maar werd in 1953 voor de derde keer aangesteld als selectieheer voor Zwitserland. De Zwitsers maakten zich dat jaar op om in 1954 zelf het WK te organiseren en wouden geen mal figuur slaan. Daarom pastte Rappan opnieuw zijn systeem toe, en met succes. Zwitserland bereikte onverhoopt de kwartfinales, maar moest daarin wel zijn meerdere erkennen in Oostenrijk (7-5), het geboorteland van Rappan.

In 1960 werd Rappan voor een laatste keer aangesteld om de Zwitserse nationale ploeg naar successen te leiden. De man gidste het land naar het WK 1962 in Chili, maar eenmaal op het WK leek de Oostenrijkse talisman echter te zijn opgebruikt. Zwitserland kon geen enkele wedstrijd meer winnen. Het land werd in de groepsfase uitgeschakeld en daarmee kwam het einde van Rappan bij Zwitserland stilletjesaan in zicht.

In 1963 kreeg Karl Rappan zijn (eervol) ontslag van de Zwitserse voetbalbond. De man stond in totaal 77 keer langs de dug-out voor de Zwitsers, en behaalde in totaal 29 overwinningen. Hij zette een nieuw spelsysteem op de kaart dat wereldwijd heel wat navolging kreeg, zeker in Italië waar zijn Zwitserse gordel uitgroeide tot het catenaccio-voetbal.