One day, one goal: Antonin Panenka verbluft de wereld met unieke strafschop

Sport | Elke dag grasduinen we in het rijke archief van de voetbalgeschiedenis, op zoek naar een doelpunt dat zoveel jaar later nog steeds uitvoerig besproken wordt. Vandaag: de strafschop waaraan Antonin Panenka zijn naam verbond.

Door Pickx

Gepubliceerd op 22.03.20

2min

We schrijven 20 juni 1976. Het EK voetbal nadert zijn ontknoping. Tsjechoslovakije neemt het in de finale op tegen titelverdediger en regerend wereldkampioen West-Duitsland, met onder meer Berti Vogts, Franz Beckenbauer en Uli Hoeness in de rangen.

Na twintig minuten staan de Tsjechoslovaken onverwachts 2-0 voor, na doelpunten van Svehlik en Dobias. Nog voor het half uur lukt Dieter Müller de aansluitingstreffer. Daarna volgt het grote niets. De Tsjechoslovaken kunnen de Europese titel al ruiken - de eerste in hun geschiedenis. Eén minuut voor tijd slaan de West-Duitsers echter toe. Bernd Hölzenbein hangt de bordjes terug in evenwicht na een corner. Op naar verlengingen dus. Daarin wordt echter niet gescoord, waardoor voor het eerst in de geschiedenis een EK-finale beslecht dient te worden met strafschoppen.

Gloriemoment voor Panenka

In de strafschoppenreeks gaat het in eerste instantie gelijk op. Zowel de Tsjechoslovaken als de West-Duitsers scoren hun eerste drie pogingen. Voor de thuisploeg scoort Jurkemik daarna nogmaals, waardoor het aan Bayern-boegbeeld Uli Hoeness is om de stand opnieuw gelijk te trekken. Zijn poging vloeg echter hoog over, waardoor een zekere Antonin Panenka de finale in een definitieve plooi kan leggen.

De 28-jarige Tsjechoslovaak legt de bal op de stip in het Marakana stadion in Belgrado en zet zich klaar voor de belangrijkste aanloop uit zijn leven. Hij stormt op de bal af en stift die centraal over een verbouwereerde Sepp Maier, die al naar de hoek was vertrokken. Maier probeert met een slap handje nog te redden wat er te redden valt, maar het mag niet baten. De bal zeilt in het net en Panenka schrijft geschiedenis. De eerste trofee voor Tsjechoslovakije is een feit en een nieuw soort strafschop ziet het levenslicht.

Product van urenlange training

Later zou de technisch vaardige middenvelder verklaren dat hij "1000% procent zeker was" dat hij zijn strafschop zou scoren. Meer dan een ingeving van het moment, was deze karakteristieke strafschop het product van jarenlange trainingsarbeid.

In de jaren 70 waren voetbaltransfers nog lang niet zo gebruikelijk als vandaag. Panenka bracht het leeuwendeel van zijn carrière dan ook door bij een van de kleinere clubs uit Praag, Bohemians Praag. Toen hij in een competitiewedstrijd tegen Plzen één en dezelfde strafschop tot twee keer toe miste, besloot hij te werken aan zijn techniek vanop de stip.

Na iedere training zonderde Panenka zich af met vaste doelman Zdenek Hruška. Met bier, chocoladerepen en geld als inzet, keken ze elkaar in de ogen. Strafschopspecialist Hruška trok vaak aan het langste eind, waardoor Panenka zich genoodzaakt zag zijn techniek aan te passen. Hij nam zich voor om voortaan in het midden van het doel te trappen. "Ik wist dat keepers normaal gezien een kant kiezen," aldus Panenka. "Maar als je de bal te hard centraal trapt, dan kan hij die nog met een beenveeg redden. Als je een lichter contact aan de bal meegeeft, dan is het echter onmogelijk om nog terug te keren naar het centrum eens de keeper een kant gekozen heeft". Ziedaar de geboorte van de legendarische strafschop, die op die zomeravond in juni voor het eerst aan het internationaal publiek getoond zou worden.

Strafschop vindt gretig navolging

Het moet gezegd, het vergt het nodige zelfvertrouwen om op zo'n beslissend moment een panenka te trappen. Als de keeper namelijk blijft staan, is het niet meer en niet minder dan een gemakkelijke vangbal. Toch vond Panenka gretig navolging. Van Real Madrid-icoon Sergio Ramos, tot Italiaans strateeg Andrea Pirlo.

Ook de Franse grootmeester Zinédine Zidane kon de verleiding niet weerstaan. Tijdens de finale van het WK 2006 tegen Italië scoorde de Franse strateeg de openingsgoal met een panenka. Alleen zou na de wedstrijd iedereen het vooral over een ander voorval in dezelfde wedstrijd hebben...

De talloze navolgingen - de een al succesvoller dan de andere - zorgen er niettemin voor dat de herinnering aan Panenka levendig wordt gehouden.

Herbekijk hieronder de hoogtepunten van de finale tussen Tsjechoslovakije en West-Duitsland en geniet als toemaatje ook van de hoogtepunten van de finale van het WK 2006.