Van boek tot film: niet altijd even geslaagd

Films | Met The Goldfinch heeft John Crowley Donna Tartt's wereldwijd geprezen bestsellerroman verfilmd.

Door Pickx

Gepubliceerd op 10.10.19

4min

Theodore 'Theo' Decker was 13 jaar oud toen zijn moeder werd gedood bij een bomaanslag op het Metropolitan Museum of Art. Deze tragedie verandert zijn leven en is de aanzet tot een opwindend avontuur vol verdriet en schuld, zelfontdekking en verlossing, en zelfs liefde. Tijdens dit alles klampt hij zich vast aan een aandenken aan die vreselijke dag, één tastbaar stukje hoop... een schilderij van een klein vogeltje geketend aan zijn stok: het Puttertje.

The Goldfinch, een klepper van 784 pagina’s, won in 2014 de Pullitzerprijs voor beste fictie. De verfilming van BAFTA Award-winnaar John Crowley met Ansel Elgort en Nicole Kidman in de hoofdrollen, wordt echter minder goed onthaald. Volgens filmcritici is het niet meer dan een visueel aantrekkelijke samenvatting, die onmogelijk de complexiteit en details van de roman kan vatten.

Een boek vertalen naar een film is dan ook geen gemakkelijke opdracht. Wij zetten enkele goede en minder goede voorbeelden op een rij.

Fifty Shades of Grey

Het softerotische Vijftig Tinten Grijs van E.L. James werd na publicatie in 2011 een echte hype en een internationale bestseller. Ondanks de kritiek van recensenten over de schrijfstijl bereikte het boek over de bdsm-relatie tussen zakenman Christian Grey en de net afgestudeerde Anastasia Steel een groot publiek, dat ook massaal aan het experimenteren ging met een zweepje en handboeien in de slaapkamer.

In 2015 volgde de verfilming door Sam Taylor-Johnson met Jamie Dornan en Dakota Johnson in de hoofdrollen. Die sloeg meteen aan bij het grote publiek met een opbrengst van meer dan 570 miljoen dollar. De critici waren nochtans niet mals: de film 'won' maar liefst zes Razzies op zeven nominaties, onder andere voor slechtste film, slechtste acteur en slechtste actrice. Zelfs de bedscènes, goed voor twintig procent van de film, konden veel mensen niet overtuigen. Toch werd later ook nog de rest van de trilogie verfilmd.

The Great Gatsby

De roman van F. Scott Fitzgerald over Nick Carraway, die tijdens de roaring twenties in New York verzeild geraakt in het leven van de extravagante miljonair Jay Gatsby en zijn nicht Daisy Buchanan, werd al verschillende keren verfilmd. In 2013 waagde Baz Luhrmann (Moulin Rouge!) zich eraan met Leonardo DiCaprio, Tobey Maguire en Carey Mulligan in de hoofdrollen. Ondanks de schitterende acteerprestaties en opvallende soundtrack met songs van Lana Del Rey en Jay Z, kon de film de critici niet overtuigen. De film lijkt volgens hen iets te veel op een langgerekte videoclip om als kijker echt te kunnen meeleven met de personages, wat het boek weinig eer aandoet. De film was wel goed voor twee Oscars in productiecategorieën.

Gone Girl

Gone Girl is een psychologische thriller van Gillian Flynn, die een bestseller werd in 2012. Het boek over de plotse verdwijning van een vrouw belandde onder de aandacht van Reese Witherspoon, die besliste om het te verfilmen. Regisseur werd David Fincher, bekend van Seven en The Social Network. Die maakte er een meesterwerk van met Ben Affleck en Rosamund Pike in de hoofdrollen. Nochtans wijkt de film voor een groot stuk af van het boek door een andere invalshoek en bepaalde personages een veel kleinere rol te geven, zoals de ouders van het koppel. Het gebrek aan psychologisch inzicht in de personages in de film wordt echter stevig goed gemaakt door een mix van spanning en satire. De film was goed voor vier nominaties op de Golden Globes, waaronder één voor Fincher als beste regisseur.

Eat Pray Love

Eat Pray Love van Elizabeth Gilbert is een bestseller uit 2006 over een vrouw die zich na haar scheiding afvraagt wat ze nu wil in het leven en op wereldreis vertrekt. Een spirituele reis die heel wat lezers wist te ontroeren en inspireren, iets wat in de film maar half lukt. Volgens critici is de verfilming van Ryan Murphy uit 2010 met Julia Roberts in de hoofdrol te oppervlakkig. De portrettering van Italië, India en Bali werd dan weer bekritiseerd als te bol staand van clichés. Met een opbrengst van meer dan 200 miljoen dollar was de film wel nog succesvol bij het grote publiek.

The Da Vinci Code

Met 60,5 miljoen verkochte exemplaren is The Da Vinci Code van Dan Brown een van de grootste bestsellers van de afgelopen twintig jaar. Een verfilming kon dan ook niet uitblijven: in 2006 regisseerde Ron Howard de samenzweringsthriller met Tom Hanks als professor Robert Langdon. Die ontdekt dat de Kerk eeuwenlang het grootste geheim uit de geschiedenis heeft verborgen gehouden.

The Da Vinci Code werd een groot succes bij het publiek met een opbrengst van meer dan 750 miljoen dollar, maar de critici toonden zich een pak minder enthousiast. De aanwijzingen en raadsels volgen zich in de film in zo een razend tempo op dat het te moeilijk om te volgen is. Wie het boek niet gelezen heeft, blijft dan ook met veel vragen achter na het zien van de film.

The Lord of the Rings

Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien uit 1954 werd steevast weggezet als onverfilmbaar (dat vond zelfs Stanley Kubrick), tot Peter Jackson in 2001 het tegendeel bewees. Jackson slaagde erin Midden-Aarde en zijn vele opmerkelijke bewoners tot leven te brengen, met dank aan de meest geavanceerde speciale effecten. In de allereerste film The Fellowship of the Ring maken we kennis met de hobbit Frodo Balings (Elijah Wood), die een magische ring moet vernietigen om te voorkomen dat de duistere Sauron hem terugvindt.

De film werd een wereldwijd succes, goed voor een opbrengst van 871 miljoen dollar. Ook de recensies waren uitermate positief. The Fellowship of the Ring was goed voor dertien Oscarnominaties, waarvan het er vier binnenhaalde. Met twee Oscars voor The Two Towers en elf voor The Return of the King werd ook de rest van de trilogie bedolven onder de prijzen.

The Shawshank Redemption

Horrorschrijver Stephen King is zonder twijfel een van de meest verfilmde auteurs ter wereld, denk maar aan It, The Green Mile, Carrie en The Shining. Niet al die verfilmingen kunnen King bekoren, maar wat Frank Darabont in 1994 deed met The Shawshank Redemption is zonder twijfel een van de hoogtepunten. De film vertelt het verhaal van bankier Andy Dufresne (Tim Robbins), die terecht komt in de beruchte, streng bewaakte gevangenis Shawshank.

De film was goed voor zeven Oscarnominaties, onder andere voor beste film, acteur (Morgan Freeman) en scenario, maar kon er daar geen enkele van verzilveren. Het resultaat aan de box office was een teleurstelling, maar later vond de film toch zijn weg naar het publiek.

The Bonfire of the Vanities

The Bonfire of the Vanities uit 1987 is het debuut van Tom Wolfe, een satire op de sociale en raciale spanningen in het New York van de jaren tachtig. Het boek werd een bestseller en kreeg drie jaar later al een verfilming door de op dat moment al gerenommeerde regisseur Brian De Palma, bekend van Scarface en The Untouchables. Toch werd de film een gigantische flop, zowel bij het publiek als bij de pers. Die bekritiseerden onder meer de casting, met de brave Tom Hanks als de koele yup Sherman McCoy en de oer-Amerikaanse Bruce Willis als een dronken Britse roddeljournalist. De Palma leek bovendien weinig begrepen te hebben van de vele nuances en dubbele bodems in de roman. De film, die voor altijd een smet op de carrière van de regisseur zal blijven, was dan ook 'goed' voor vijf nominaties op de Razzies, onder andere voor slechtste film, slechtste regisseur en slechtste actrice (voor Melanie Griffith).

The Color Purple

Auteur Alice Walker won in 1983 de Pullitzerprijs voor beste fictie voor haar briefroman The Color Purple. Die vertelt het verhaal van Celia, die jarenlang seksueel misbruikt werd door haar stiefvader en vervolgens uitgehuwelijkt wordt aan de norse weduwnaar 'mister' Albert. Hij behandelt haar als slavin en scheidt haar van de enige persoon van wie ze zielsveel houdt, haar zus Nettie. Met de komst van de blueszangeres Shug Avery, op wie 'mister' een oogje heeft, wordt Celie's leven ingrijpend veranderd.

In 1985 waagde Steven Spielberg, op dat moment al de koning van de box office dankzij films als Jaws, Raiders of the Last Ark en E.T., zich aan een verfilming. En hoewel die de complexiteit van de relaties tussen de verschillende vrouwen in het verhaal niet helemaal kon vatten, mocht het resultaat er zijn. De film over racisme en emancipatie werd goed onthaald door het publiek én de filmcritici. Goed voor maar liefst elf Oscarnominaties voor onder ander beste film en beste actrice (Whoopi Goldberg). Daarvan kon het er evenwel geen enkele verzilveren.