Dance around the world: interview met Ish Aït Hamou

De dans als verbinding. Als voormalig hiphopdanser en modern danser weten Ish Aït Hamou en Jan Kooijman als geen ander dat de dans mensen dicht bij elkaar kan brengen: eerlijk, intens, zonder vooroordelen. De dans als een onzichtbare lijm, die ogenschijnlijk onverenigbare brokken toch samen kan brengen.

In ‘Dance Around the World’ duiken Jan en Ish door middel van dans elke week in de cultuur van een ander land, met al haar bijzondere en soms bizarre tradities. Ze trekken onder meer naar Peru om er de Danza de las Tijeras te leren, doe mee met een Hopak-optreden in Oekraïne en laten zich gaan met de Dabke in Jordanië.

Twee goeie vrienden die samen op reis gaan, naar een bestemming die ze van tevoren niet kennen, om de wereld en zichzelf te ontdekken. Met een cameraploeg. En de dans als uitgangspunt. Een mooi programma, soms ontroerend en soms grappig, vanaf 2 april elke maandag om 21.20 uur op Eén.

Wij gingen aan tafel zitten met een van de twee reizigers, Ish Aït Hamou, en dat leverde een leuk gesprek én dit artikel op.

Maandag start op Eén een nieuw programma met jou en Jan Kooijman, Dance Around the World. Kun je daar iets meer over vertellen?

"Dance Around the World is een cultureel reisprogramma met de dans als invalshoek, dat ik gemaakt heb samen met Jan Kooijman, die intussen een heel goede vriend is geworden.

Jan en ik zaten beide in de jury van ‘So You Think You Can Dance’, en we konden het goed met elkaar vinden. Toen dat programma afgelopen was, wilden we graag samen iets doen. We kwamen al snel uit bij het concept van ‘Dance Around the World’: de wereld ontdekken, verhalen horen van mensen, op zoek gaan naar de oorsprong van hun cultuur en de rol die dans daarin gehad heeft.

Wat een mooie, leerrijke en verrijkende levenservaring is het geworden. Het voelde voor mij als een spirituele ontdekkingsreis: de wereld en tegelijkertijd jezelf ontdekken. Hoe verder ik van thuis was, hoe meer ik mezelf terugvond. Een bijzondere, en onverwachte gewaarwording, die tegelijk wel een gevoel bevestigde dat ik altijd heb gehad: het idee van de wereldburger, de ervaring dat je deeltjes van jezelf terugvindt in andere culturen. Ik vond het geweldig om dat te mogen meemaken én op beeld te kunnen vastleggen, omdat je weet dat je het daarna kunt delen.

Na bijna elke draaidag dacht ik: ik ben zo blij dat mensen dit zullen kunnen zien, dit verhaal zullen kunnen horen, een bepaalde persoon zullen kunnen ontmoeten.

We ontmoeten mensen die leven in een heel andere cultuur, maar die toch ergens dezelfde zoektocht, dezelfde emotie hebben. Ook de kijkers zullen zich misschien herkennen in die verhalen."

Je hebt ‘Dance Around the World’ samen met Jan Kooijman bedacht. Hoe is jullie programma er dan uiteindelijk gekomen?

"We zijn als twee cowboys ons idee gaan pitchen. Jan heeft in Nederland een gesprek gevoerd met de KRO, de zender waarvoor hij werkt, en ik heb bij Eén aangeklopt. Het idee viel meteen in goede aarde, zodat we naar Zuid-Afrika zijn getrokken om een piloot te draaien. Die werd gelukkig goed onthaald, want er werden nog zes afleveringen besteld.

Wat een geweldig gevoel was dat, en nu alle afleveringen gedraaid zijn, weet ik ook waaróm ik zo blij was. Het was een echte levenservaring, die me als persoon ook heeft veranderd. Omdat ik weer wat meer heb gezien, meer kan plaatsen, meer kan begrijpen. Dat is waar ik altijd naar op zoek ben geweest, en het is fantastisch als je dan een ploeg hebt die je helpt om daar te geraken, en die verhalen te maken.

De samenwerking met de redactie was fantastisch. We hadden een lange lijst gemaakt van een veertigtal landen, waarvan wij wisten: daar zit iets. De redactie heeft daaruit een selectie van zeven landen gemaakt, en de research op zich genomen. Als wij aankwamen op de luchthaven wisten wij dus echt niet waarheen de reis zou gaan.

Wat een beetje moeilijk is: werken tot op een bepaald punt, en het dan even volledig uit handen geven om het pas daarna – bij het draaien en de montage – weer op te pikken. Maar we hadden dus een geweldige ploeg en het was een fijne samenwerking."

Hadden jullie een grote ploeg mee?

"Eigenlijk niet, nee. We waren altijd met een groepje van zes, zeven mensen: een regisseur, een cameraman, een klankman, een producer, Jan en ikzelf. Een redelijk kleine ploeg, maar dat is nodig om te kunnen doen wat wij wilden doen. Zo kun je heel snel schakelen als het nodig is. Als je reist, plan je veel maar zijn er ook altijd onverwachte gebeurtenissen. Met een kleine ploeg kun je daar snel op inspelen …"

Hoelang verbleven jullie meestal in de landen die jullie bezochten?

"Meestal waren we een dag of zeven, acht ter plaatse. Peru en Colombia hebben we na elkaar gedaan, dan waren we dus langer weg en dat was intensiever.

We reisden veel, waren veel onderweg. Jan en ik reden altijd zelf met de wagen, de rest van de ploeg zat in een wagen achter ons. Om van Peru naar Colombia te gaan, maakten we een rit van twaalf uur door de bergen. Dat was intensief, maar we wilden het graag zo. Je bent met z’n tweeën op pad, je rijdt door een prachtig landschap en je zit samen te dromen en te praten over het leven, je familie, je dromen en plannen. Omringd door die bergen, die immense natuur, voel je je zo klein dat je nederig wordt – meer dan je misschien al bent – en ook eerlijker bent. Dat levert mooie gesprekken op."

Dat draagt ook bij tot de sfeer van ‘Dance Around the World’. Er is een grote gemoedelijkheid tussen jullie, en die trekt zich door naar het programma.

"Ja, dat is wel zo. We hebben echt geprobeerd om te reizen zoals we zouden doen als er geen camera bij was. Altijd zelf gereden, vaak kamers gedeeld, bij de mensen gelogeerd wanneer dat kon …

Ik heb met Jan altijd een goede band gehad. We lijken op elkaar, maar zijn tegelijk ook heel anders. ‘Dance Around the World’ is eigenlijk een roadtrip van twee vrienden die samen culturen ontdekken en vanuit hun dna, de dans, een verhaal proberen te vertellen.

Ook al zijn we nu niet meer actief als dansers, het maakt wel deel uit van wie we zijn, we zullen altijd dat deeltje in ons hebben. Voor ons was dit de interessantste aanpak, en we geloofden dat dans ervoor zou zorgen dat we dicht bij de bevolking zouden komen. Dansen heeft gewoon dat effect: er is een enkele andere activiteit die twee onbekende mensen op zo’n manier kan samenbrengen. Zo eerlijk, zo intens, zo zonder vooroordelen.

We hebben alles op ons laten afkomen, nooit geprobeerd om de dingen te draaien om een bepaald soort televisie te maken. Als het grappig was, was het ook echt grappig… en als er emotie was, was die oprecht. Ik ben heel trots op wat we hebben gemaakt."

Jullie hebben diverse bestemmingen aangedaan. Is er een die je speciaal is bijgebleven?

"Alle landen die we bezochten, waren speciaal, maar Jordanië (de tweede aflevering) was voor mij uniek. Omdat het anders was, maar ergens toch ook heel herkenbaar voor mij, werd het ineens een stuk persoonlijker. Je ziet bijvoorbeeld gezichten die je herkent, een man die lijkt op een oom van mij in Marokko, ik zeg maar iets …

Het was ook de laatste aflevering die we draaiden, dus er was een afscheidsgevoel dat meespeelde. We volgden Odaï, een Palestijn die in Jordanië woont, en we dansten met hem op een feestje. Daar – na afloop van de dans – was er voor mij een moment dat me altijd zal bijblijven. De uitdrukking die hij toen op zijn gezicht had, dat was van het mooiste dat ik ooit heb gezien. Hij was zo blij, zo trots op zijn dans en zijn cultuur …

Bergen en landschappen zijn geweldig, maar wat je soms op het gezicht van een mens kunt lezen, dat overtreft voor mij alles."

Jullie hebben zeven landen bezocht, zeven afleveringen gemaakt. Zou je er graag een vervolg aan willen breien?

"Uiteraard, ja! De wereld is heel groot: er zijn heel veel landen met heel veel prachtige verhalen en interessante mensen… Ik wil mezelf steeds verder ontdekken, en ik denk dat reizen daarbij kan helpen.

Sommige delen van mezelf zal ik hier nooit vinden. Die zitten ergens in Nieuw-Zeeland, of Japan, om maar iets te noemen … en ik moet naar daar om ze te vinden. Als dat niet gebeurt, zal ik ook gelukkig zijn hoor, maar toch zijn dat delen van mezelf waar ik naar op zoek wil. Ik hoop dus inderdaad dat we dit kunnen verderzetten, en dat we de kijkers nieuwe verhalen kunnen tonen en zo misschien een kleine bijdrage kunnen leveren tot hun eigen ontdekking.

Niet iedereen heeft immers de kans om te reizen, en ik vind het fijn om mensen daarin mee te nemen. Dat vind ik zelf ook het leuke aan reisprogramma’s: je zit thuis te kijken, maar je ontdekt een wereld. En toegegeven, het is misschien niet even intens als wanneer je daar zelf zou zijn, maar je krijgt toch heel wat mee. Daarom vind ik het geweldig om nu zelf zoiets te kunnen maken en delen met anderen."

In Nederland is het programma onlangs al op tv geweest. Hoe waren de reacties daar?

"Ik heb al verschillende programma’s kunnen maken en daar kwamen steeds mooie reacties op. Wat ik fijn vond aan de reacties die we op ‘Dance Around the World’ hebben gekregen, is dat hoopvolle gevoel. Het zijn mooie verhalen. Er zit wat pijn in en soms wat tragedie, maar de veerkracht van de mensen die ons uiteindelijk verwelkomen, die doorgaan met dromen en dansen en hun cultuur proberen te eren… dat is een heel hoopvolle zaak. Het samen dansen geeft een positieve, hoopvolle vibe aan het programma en ik vond het fijn om te zien dat het ook zo overkwam bij de mensen."

Dat is een mooi compliment.

"Zeker! Gaat het programma de wereld veranderen? Neen, en dat is ook niet de bedoeling. Maar het kan bepaalde emoties wakker maken én mensen een leuk moment bezorgen. Ze kunnen meereizen, een beetje dromen, een beetje lachen en ontroerd worden. En ’s avonds denken ze misschien nog even aan dat land, die mensen en die cultuur… en dan gaan ze misschien met een glimlach slapen. Daar word ik blij van."

Komt er nog meer tv-werk aan?

"Ik weet het eigenlijk niet zo goed. Ik ben wel altijd aan het proberen om iets te maken, maar het is niet per se mijn grootste ambitie om tv te maken. Ik wil vooral graag verhalen vertellen, en ik heb geleerd dat er soms betere plekken zijn dan de televisie om dat te doen.

Zo heb ik op Radio 2 een rubriek bij De Madammen (foto), waar ik verhalen laat horen van mensen die ik ga bezoeken. Wel, die passen echt goed binnen het concept van de radio.

Soms is een boek de beste manier om een verhaal te vertellen. Ik ben nu bezig aan mijn vierde boek, en het verhaal daarvan zou niet passen in een andere vorm.

Ik ben wel altijd aan het nadenken over wat ik nog graag zou maken. Zeker voor de televisie zijn er altijd wel een paar projecten die ik zou willen doen, of die ik graag door anderen zou laten maken. Want zoals elk verhaal het juiste platform nodig heeft, heeft ook elk verhaal het juiste hoofdpersonage nodig, en dat ben ik zeker niet altijd zelf."

Kun je al iets meer vertellen over je nieuwe boek?

"Ik ben ongeveer halverwege, hopelijk ligt het er tegen november. Het gaat over twee personages die door één gebeurtenis op zoek zijn naar een vervolg op hun leven. Dat vertaalt zich op twee verschillende manieren, bij een vrouw op één manier en bij een man op een andere. Ze zoeken naar een antwoord op de ‘wat nu’-vraag. Hoe ga ik verder, daar gaat het over.

Het is een heel ander soort verhaal dan mijn andere boeken: veel rustiger, veel meer stiltes, je voelt veel meer de eenzaamheid van de personages. Het verhaal van mijn andere boeken werd meer gevormd door de zoektocht naar antwoorden op vragen als ‘Hoe zou het zijn als, wat als…’. Dit boek heeft een beetje meer van wat ík al weet, wat ik heb gevoeld of ervaren, wat ik heb gezien of waar ik getuige van ben geweest."

Je bent ook bezig met een theatertour.

"Inderdaad, en ook dat is superfijn! Vijf mei is de laatste voorstelling, en daarna hernemen we in september. Die theatertour is eigenlijk het begin van een nieuwe manier van werken, die heeft geleid tot het schrijven van mijn boek. Die voorstelling is een mix van muziek beeld en woord, en bestaat uit puur persoonlijke verhalen. Ze heeft een fictief begin en een fictief einde, maar alles tussen de twee, dat ben ik.

Het was de eerste keer dat ik zoiets deed en dat was zo’n positieve ervaring … ik vond dat mijn boek daarop voort zou moeten gaan. Niet in het verhaal, maar in de aanpak."

'Aangenaam, ik ben Ish' speelt op 16 november in de Antwerpse Stadsschouwburg en op 23 november in de Capitole in Gent.

Terug naar ‘Dance Around the World’. Wat hoop je voor je nieuwe programma, dat maandag start?

"Ik hoop dat de mensen gaan kijken. Of, alvast, ik hoop dat ze het een kans geven.

Tegen mijn vrienden zeg ik het zo: bekijk de eerste aflevering, of als je niet kan de tweede. En als het echt niets voor jou is: dank je voor je tijd en je poging. Als het wel iets voor jou is: goed nieuws, er zijn zeven afleveringen!

Ik geloof wel dat iedereen er iets in terug kan vinden… Het kan een leuk reisje zijn, voor jezelf of om met je man, je vrouw, je gezin te maken."

Wij hebben de eerste aflevering al kunnen bekijken, en vinden ‘Dance Around the World’ mooi, ontroerend en soms ook grappig. Twee vrienden op reis, die met verwondering naar de wereld kijken en dansend naar het hart van vreemde culturen gaan. En wij mogen allemaal een beetje mee.

Dance Around the World, vanaf maandag 2 april om 21.20 uur op Eén.
Niet thuis? Je kunt dit programma live bekijken op je laptop, tablet of smartphone, of opnemen met Proximus TV.

Interview door P.N. voor Proximus