EU-leiders prijzen in Kiev "aanzienlijke inspanningen" in toetredingsproces

Oekraïne heeft sinds juni de status van kandidaat-lidstaat. Hoewel het land in oorlog verkeert met Rusland, moet de regering een reeks hervormingen uitvoeren vooraleer het licht op groen kan voor de volgende stap: de start van toetredingsonderhandelingen. Kiev wil de vaart erin houden. "Het doel is om de onderhandelingen dit jaar nog te starten", bevestigde Zelenski na afloop van de top.

In juni formuleerde de Commissie zeven concrete stappen, gaande van een hervorming van de selectieprocedure voor rechters van het grondwettelijk hof over de beperking van de "excessieve" invloed van de oligarchen in de politiek en economie tot de versterking van de bestrijding van corruptie, in het bijzonder op het hoogste niveau, en witwaspraktijken.

Von der Leyen en de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel spraken hun bewondering uit voor de vooruitgang die Kiev reeds heeft geboekt, maar ze lieten zich niet vastpinnen op een precieze tijdslijn. In de conclusies van de top verluidt enkel dat "Oekraïne zijn vastberadenheid onderstreepte om de noodzakelijke vereisten te voldoen om de toetredingsonderhandelingen zo snel als mogelijk te starten". 

Von der Leyen beklemtoonde op de gezamenlijke persconferentie dat het toetredingsproces "een op verdiensten gebaseerd proces" is, dat niet is gebonden aan strikte deadlines. De Commissie zal in het najaar een uitgebreid rapport over de Oekraïense vooruitgang publiceren. Nadien is het aan de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten om met unanimiteit over de volgende stappen te beslissen.

De toetredingsonderhandelingen zelf zijn een werk van lange adem. Kandidaat-lidstaten moeten niet enkel aan de grote politieke en economische voorwaarden voldoen, maar ook alle Europese wetgeving omzetten in nationale wetgeving. Premier Denis Sjmyhal opperde voor aanvang van de top enkele keren dat zijn land tegen 2025 lid zou kunnen worden, maar dat lijkt volgens diplomatieke bronnen weinig realistisch. 

In afwachting verzekerden von der Leyen en Michel Zelenski opnieuw totale Europese steun toe. De Europeanen willen het onbenutte potentieel van het vrijhandelsakkoord met Kiev aanboren en de toegang van Oekraïne tot de Europese eenheidsmarkt verder vergroten. De opschorting van de importtarieven voor de invoer uit Oekraïne blijft ook dit jaar in voege, aldus von der Leyen, die aanstipte dat Oekraïne vorig jaar een kwart van zijn bbp transporteerde via de zogenaamde 'solidarity lanes' die de export vanuit het land mogelijk moeten maken. 

Sinds het begin van de Russische invasie hebben de EU en de lidstaten ook al bijna 50 miljard euro in militaire, humanitaire, budgettaire en economische steun verleend. "We zullen aan je zijde staan om een modern, welvarend Oekraïne herop te bouwen dat stevig is verankerd in ons gemeenschappelijk Europees pad", zo garandeerde Michel. "Er kan geen veilig en onafhankelijk Europa zijn zonder een veilig en onafhankelijk Oekraïne. Oekraïne is de Europese Unie en de Europese Unie is Oekraïne". 

Dat Oekraïne in oorlog is, werd nog even onderstreept toen vanochtend voor aanvang van de top het luchtalarm in Kiev weerklonk. Maar volgens von der Leyen toonde het nogmaals aan dat het Kremlin een "grote strategische mislukking" aan het lijden is. "Het loutere feit dat we hier zijn, tijdens de oorlog, en bouwen aan de toekomst van Oekraïne in de Europese Unie, dat zegt meer dan duizend woorden". 

Michel, von der Leyen en Zelenski overlegden ook over het tiende pakket sancties tegen Rusland. Dat wordt momenteel voorbereid en zou tegen de eerste verjaardag van de invasie op 24 februari rond moeten zijn. Het pakket zal volgens von der Leyen "een volume van zo'n 10 miljard euro" hebben en opnieuw focussen op technologie die Rusland niet langer mag kunnen aanwenden voor zijn "oorlogsmachine". Zo wordt er gekeken naar onderdelen voor drones.

Zelenski beklemtoonde dat Oekraïne er alle belang bij heeft dat Rusland zijn defensieproductie niet opnieuw kan opkrikken. Niettemin stelt Kiev vast dat de sancties omzeild worden. "Eerlijk gezegd ben ik soms echt beledigd door de daden van de landen die onze partners zijn, maar financieel partners van Rusland zijn in deze oorlog. Het is heel belangrijk om deze landen een heel duidelijke boodschap te geven op het niveau van de EU en de VS. Het is zo belangrijk om het herstel van deze productie te stoppen", zei de president.