Het graf van Toetanchamon: van klassieke horror tot respectvolle documentaires

De ontdekking van het graf van farao Toetanchamon was spectaculair. Het graf was vrijwel ongeschonden en alles, van de sarcofaag tot de muurschilderingen en de schatten die er lagen, hielp om een beeld te scheppen van de tijd waarin de piepjonge Egyptische leider leefde. Het was de archeologische ontdekking van de eeuw, die werd gedaan in een tijd dat er nog lang niet zo voorzichtig werd omgesprongen met zo’n belangrijke vondsten. En misschien nog erger: het hele verhaal werd overschaduwd door het bijgeloof dat er een vloek zou rusten op al wie het graf betreedt.

Het verhaal van de vloek werd vooral versterkt toen Lord Carnaveron zes weken na het openen en betreden van het graf, ziek werd en overleed. Intussen is het volledig achterhaald, maar heel wat prominenten, waaronder Sherlock Holmes’ bedenker Sir Arthur Conan Doyle, geloofden echt dat er een vloek op de graftombe rustte.

Tien jaar na het openen van de graftombe, was een nieuw soort verhaal over een vloek van Toetanchamon ontstaan. Niet alleen rustte er een vloek op de tombe, de mummie zelf was ook uitgegroeid tot een monster, dat naast wezens als Dracula en Frankensteins monster stond. Regisseur Karl Freund en John L. Balderston lieten zich inspireren door een angst voor het onbekende (en voor vreemde culturen, wat we vandaag de dag onder xenofobie en zelfs racisme zouden klasseren) voor hun toonaangevende horrorfilm: ‘The Mummy’.

Acteur Boris Karloff had zichzelf al onvergetelijk gemaakt door zijn vertolking in ‘Frankenstein’ in 1931 en een jaar later deed hij er nog een schepje bovenop toen hij de mummie Imhotep werd.

Imhotep werd een klassiek Hollywoodiaans monster en de film met Boris Karloff werd meermaals opnieuw uitgevonden. De versie uit 1999 met Brendan Fraser als een avonturier die in een Egyptisch avontuur terecht komt en de recentste remake met Tom Cruise zijn de bekendste voorbeelden. Hoe meer de tijd vorderde, hoe verder de verhalen over mummies afweken van de echte geschiedenis en de Egyptische cultuur.

Tegenwoordig weten we dat een mummie geen monster is, maar wel het resultaat van een begrafenisritueel, en dat niet alleen oude Egyptenaren een mummificatietechniek hadden. Het beeld van dat stukje Egyptische geschiedenis als monsterachtig, is echter hardnekkig. Wie de echte geschiedenis wil kennen, kan desalniettemin terecht bij enkele documentaires.

Zo is er de vierdelige docureeks ‘Kingdom of the Mummies’ van National Geographic. Die volgt de Egyptoloog dr. Ramadan Badry Hussein, wereldwijd gelauwerd als een van de besten in zijn vak, die een complex van graven ontdekte in Sakkara, vlakbij Caïro. Als je wil zien hoe zo’n archeologische vondsten vandaag worden aangepakt – zowat helemaal het tegenoverstelde als honderd jaar geleden – is deze respectvolle documentaire zeker het zien waard. De reeks documenteert talloze ontdekkingen over de oude Egyptische cultuur en het proces van mummificatie. Hussein kwam dit jaar om het leven na een korte ziekte.

Om nog even bij Sakkara en de recente ontdekkingen daar te blijven: ook Netflix maakte een documentaire over de archeologen die er baanbrekend werk leveren. In de film ‘Secrets of the Saqqara Tomb’ volgen we de Egyptische archeologen die onder Mohammad Mohammad Yousef het grafcomplex verkennen. De ontdekking van het complex in Sakkara is de belangrijkste vondst in Egypte in meer dan 50 jaar tijd en nog steeds zijn niet alle geheimen prijsgegeven. De historische waarde ervan is niet te onderschatten en helpt ons een correct beeld vormen van het oude Egypte en de tijd van de farao’s.

Ontdek 'Secrets of the Saqqara Tomb' en 'The Mummy' (2017) op Netflix. Meer info over de tv-optie 'Pickx All Stars' (inclusief Netflix) of het Netflix-aanbod via Pickx vind je hier terug.