Veroordeelt of verheerlijkt 'Hacksaw Ridge' haar oorlogstaferelen?

Op het eerste gezicht is het antwoord op de vraag of de film anti- of pro-oorlog is, vrij snel beantwoord. De film gaat over een pacifist die ondanks het feit dat hij geen levens beëindigt maar er wel redt, tot een ware oorlogsheld uitgroeit. De boodschap van de film is dus dat het bloedvergieten een slechte zaak is, toch? Dat is alvast hoe de makers hun doelstelling omschrijven. In een interview met France 24 op de rode loper op het Filmfestival van Venetië zei Gibson letterlijk: “het is een anti-oorlogsfilm. Ik haat oorlog, maar ik houd van en respecteer de strijder.”

Dat vond bijvoorbeeld ook filmrecensent Victor Lana, die schreef: “de grafische gewelddadige gevechtsscènes beklemtonen de zinloosheid van het geweld en het verlies van jonge levens.” Op de Belgische filmwebsite Kutfilm staat dan weer letterlijk de interpretatie van het verhaal als anti-oorlogsfilm te lezen: “Als gewetensbezwaarde blijkt het keihard om je principes te moeten hanteren in een machowereld waarin doden verbloemd wordt als strijden voor je vaderland. In die zin is ‘Hacksaw Ridge’ ergens wel een anti-oorlogsfilm.”

Maar als je wat aarzeling leest in dat laatste oordeel over de film, dan is dat niet toevallig. Kutfilm-recensent Sven De Schutter is namelijk ook kritisch voor het groteske geweld in de prent, dat volgens hem aan het perverse grenst. “Het bloed gutst enthousiast alle kanten op, op hol geslagen ingewanden vallen niet te negeren, ledematen en schedels vormen welwillende schietschijven. Oorlog is smerig en onmenselijk, en dat mag je tonen, maar moet dat met een aan het perverse grenzende lust of plattte sensatiezucht?”, schrijft hij. Verheerlijkt of veroordeelt de film nu het geweld?

Het doel van de filmmakers was – als we de citaten van Gibson mogen geloven – alvast om het te veroordelen, maar volgens recensent Andrew Todd voelt het toch eerder aan als legerpropaganda, vergelijkbaar met rekruteringsfilms uit de jaren 40. Zo wordt het geweld dat de Japanners de Amerikanen aandoen getoond als gruwelijk en monsterlijk, terwijl dat geweld plots heroïsch wordt wanneer het de Amerikanen zijn die Japanners neermaaien. De recensent argumenteert ook: “Hoewel Doss technisch gezien nooit iemand neerschiet, is hij toch helemaal medeplichtig voor het oorlogsgeweld dat plaatsvindt. Hij creëert situaties die het zijn makkers makkelijker maakt, leidt de vijand af zodat ze makkelijk neergeschoten kunnen worden. Gibson mikt op de achterste rijen van de Amerikaanse megakerken en verraadt zo de principes van de film.”

Mel Gibson wilde met zijn film in de eerste plaats een alternatieve Amerikaanse oorlogsheld verheerlijken. Daarbij verloor hij zich iets te veel in het tonen van buitensporig geweld. Voor sommigen houdt dat een automatische veroordeling van het geweld in, maar we vermoeden dat die veroordeling eigenlijk niet hoog op het lijstje met prioriteiten stond tijdens het filmen. Voor de regisseur oogt het natuurlijk beter als hij achteraf zegt dat het altijd al zijn bedoeling was om een anti-oorlogsfilm te maken. Maar oordeel vanavond vooral zelf!

Bekijk ‘Hacksaw Rigde’ op woensdag om 20u40 op VTM 3 of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app.