Pickx @ the festivals: Hoe Eddie Vedder de muziekwereld ontegensprekelijk veranderde

Van de onvergetelijke en levensgevaarlijke stunts tijdens liveoptredens (vanop een kraanarm in het publiek springen op Pinkpop en bungelen aan de podiumconstructie op Drop in the Park zijn waarschijnlijk de bekendste) tot de contraire uitspraken in interviews en op awardceremonies – zanger van Pearl Jam Eddie Vedder heeft zich ook op niet-muzikale manieren een weg gebaand naar het collectieve geheugen. Dat zijn net de karakteristieken van Vedder die het minst gekopiëerd zijn. Wat de muziek betreft, is zijn invloed nog steeds springlevend in de vele bands die het grungegeluid verderzetten, de typische “growl” toepassen of gewoon zijn muzikale attitude als inspiratie gebruiken. Een overzicht.

Toen de Californische surfer Eddie Vedder zich in het begin van de jaren 90 aanmeldde om in de nieuwe band van Stone Gossard en Jeff Ament te komen zingen, stonden de sterren op één lijn. Gossard en Ament speelden de rouw om hun overleden zanger Andrew Wood van zich af en op die neerslachtige, stevige gitaarmuziek verzon Vedder meteen pakkende teksten, gebaseerd op zijn eigen opgekropte woede, vooral door de ontdekking dat zijn vader niet zijn echte vader was. Het resultaat was de nummers ‘Alive’, ‘Once’ en ‘Footsteps’. Vooral die eerste twee behoren nog steeds tot de grootste hits van Pearl Jam. In geen tijd stond de band niet meer in kleine, rokerige cafeetjes te spelen, maar maakten ze voor de ogen van tienduizenden uitzinnige fans festivalweides onveilig (letterlijk en figuurlijk). Tijd om hun jeugdige streken af te leren, was er niet.

Het waren de beginjaren van de grungemuziek, een geluid dat toen bepaald werd door Alice in Chains, Soundgarden en uiteraard Nirvana. Pearl Jam is overigens schatplichtig aan Chris Cornell van Soundgarden, die Eddie Vedder volgens de overlevering hielp uit zijn schulp te komen toen de band voor het eerst samen speelde. Soundgarden bestond al langer, maar bereikte pas na Pearl Jam mainstream succes. Velen vergeleken de klederdracht en het gelijkaardige stemgeluid van Cornell en Vedder al. Of een van hen de ander kopiëerde, willen we niet gezegd hebben, maar samen hadden ze wel een duidelijke en blijvende invloed op de muziekwereld. De grungeliefhebbers namen de cargoshorts en brede werklaarzen op in hun garderobe en talloze bands probeerden de stemmen te evenaren.

Een van de eerste en bekendste bands die ervan beschuldigd werd een schaamteloze, maar vervaagde kopie te zijn van Pearl Jam, was Creed. De rockgroep uit Florida roerde zich in 1997 en frontman Scott Stapp, die net als Vedder al eens durft uithalen met een “growl”, werd toen vaak minachtend een imitatie genoemd. Wat later volgde ook de Canadese band Nickelback, die duidelijk mosterd haalde bij Pearl Jam en Eddie Vedder. Wat later verschoven zij hun geluid richting poprock en dus weg van het meer neerslachtige en donkere grungegeluid waarmee Vedder en de zijnen furore maakten.

Andere rockgroepen volgden hun voorbeeld. Naast Creed en Nickelback kunnen we formaties als 3 Doors Down, Seether, Puddle of Mudd, Matchbox Twenty en andere, al dan niet kortstondige, succesgroepen van rond de eeuwwisseling aanhalen. Zij verschoven het rockgeluid van de jaren 90 meer richting pop en ruilden de teksten vol pijn en existentiële worstelingen in voor mijmeringen over liefde en hartzeer. Wat wel overbleef, waren de zware gitaar op de achtergrond en de grollende stem van de frontman, minstens deels ontleend aan de pioniers van Pearl Jam. De typische “growl” van Vedder is tegenwoordig overigens ook vaak te horen in countrymuziek.

Eddie Vedder was (en is nog steeds, al pakt hij het tegenwoordig wat zachtaardiger aan) een rebelse wereldverbeteraar. Hij zingt al ruim dertig jaar over problemen in de wereld en probeert die ook zo goed en zo kwaad mogelijk te verhelpen. Het is een nobele ingesteldheid die hem voorgedaan werd door Bob Dylan en de punkers van de jaren 70 en die hem tegenwoordig wordt nagedaan door artiesten als Kendrick Lamar. Vedder wilde zijn boodschappen altijd zo ver mogelijk verspreiden en moedigde fans dus aan om bootlegs te maken en hield zijn ticketprijzen zo laag mogelijk. Gepaard met geëngageerde nummers die recht uit zijn ziel kwamen, raakte hij miljoenen over de hele wereld. Die invloed op het muzieklandschap zullen we nog lang meedragen.