Het zinkend schip van Blizzard Entertainment

Afgelopen week werd aangekondigd dat de Amerikaanse staat Californië Activision Blizzard aanklaagt wegens discriminatie en seksuele intimidatie. Het is de zoveelste tegenslag voor de ooit geliefde gameontwikkelaar. Waar liep het de afgelopen jaren precies mis? Wij zochten het voor je uit.

De rechtszaak tegen Activision Blizzard is het resultaat van een twee jaar lang onderzoek van het California Department of Fair Employment of Housing. De aanklacht draait rond discriminatie en seksuele intimidatie tegenover vrouwelijke werknemers. Vooral de leiders worden geviseerd: zij zouden systematisch gefaald hebben om in te grijpen en het gedrag een halt toe te roepen. Het misselijkmakende rapport van de aanklager laat weinig aan de verbeelding over.

Zo wordt het concept van cube crawls aangehaald: de mannelijke werknemers dronken “een overvloed aan alcohol terwijl ze tussen de verschillende cubicles kropen en zich ongepast gedroegen ten opzichte van de vrouwelijke werknemers”. Er zouden consistent seksuele grappen gemaakt worden in het bijzijn van vrouwen, onder andere over verkrachtingen.

De aantijgingen zijn dus niet te onderschatten. De rechtszaak is een van de zwaarste in de geschiedenis van de gamessector en heeft nu al onherstelbare schade toegebracht aan de reputatie van Activision Blizzard. Sinds de publicatie van het dossier bleven hun sociale media-accounts niet voor niets oorverdovend stil. Dit hoofdstuk is een nieuw dieptepunt in de geschiedenis van Blizzard Entertainment, ooit de lieveling van de gamecommunity. Hoe is het zover kunnen komen?

De weg naar de top

Blizzard ontstond in 1991, maar werd pas in 1994 bekend met de release van de RTS (Real Time Strategy) Warcarft: Orcs & Humans. De jaren nadien volgden de succesvolle releases elkaar op: Warcraft II, Diablo, StarCraft en de revolutionaire Battle.net-software, dat online matchmaking kinderlijk eenvoudig maakte. StarCraft werd het bestverkochte pc-spel in het jaar 2000 en groeide uit tot een van de vaste waardes in de vroege esports-community.

Maar de belangrijkste Blizzard-games moesten nog komen. In 2002 verscheen Warcraft III, een van de beste RTS-games aller tijden. De game zou een grote impact hebben op de ontwikkeling van toekomstige strategiegames. Warcraft III verscheen samen met de zogenaamde World Editor, die spelers toeliet om eigen maps en mods te maken. De originele DOTA-mod werd bijvoorbeeld met die editor gemaakt. Twee van de meest populaire esports, League of Legends en DOTA 2, zouden zonder Blizzard dus nooit bestaan hebben.

Met de release van World of Warcraft in 2004 werd Blizzard in één klap een van de grootste ontwikkelaars ter wereld. De game zorgde voor een revolutie op het gebied van MMORPG’s en bracht meer dan één miljard dollar per jaar op. Dankzij het gigantische succes van World of Warcraft groeide de ontwikkelaar van 400 werknemers in 2004 naar 1600 werknemers in 2006.

Die explosieve groei was ook andere bedrijven niet ontgaan. Activision-CEO Bobby Kotick won het pleit, en in 2008 werd de fusie gefinaliseerd: het nieuwe bedrijf als Activision Blizzard door het leven gaan. StarCraft II verscheen twee jaar later en zette een nieuwe standaard voor RTS-games en esports in het algemeen. De fusie leek het begin van een nieuw gouden tijdperk te worden. Maar niet veel later verschenen de eerste barsten in het succesverhaal.

Problemen in het paradijs

Het succes van StarCraft II was een lichtpunt in het RTS-genre. De game groeide al snel uit tot de populairste esport ter wereld en legde de fundering voor de professionalisering van de sector. Maar de game verloor steeds meer fans door de opkomst van MOBA’s als League of Legends en DOTA 2. In 2018 blies Blizzard nieuw leven in StarCraft II door de game free-to-play te maken, maar de RTS kon de populariteit van de beginjaren nooit evenaren.

Er werd door Blizzard ook druk aan een opvolger van World of Warcraft gewerkt. Titan ontstond in 2008 en moest MMORPG’s naar de toekomst katapulteren. Meer dan 100 ontwikkelaars werkten jarenlang aan het massieve project, maar ze raakten het maar niet eens over hun visie van de game. In 2013 werd beslist om Titan definitief op te doeken. Jeff Kaplan kwam samen met enkele ontwikkelaars op het idee om de overgebleven assets te gebruiken voor een class based shooter: Overwatch was geboren.

Overwatch verscheen op een moment dat velen de toekomst van Blizzard in vraag stelden. Releases als Diablo 3 en Heroes of the Storm waren niet zo succesvol als het bedrijf gehoopt had. Hearthstone werd een fenomeen, maar was slechts een nevenproject met een 50-tal ontwikkelaars. De ontwikkelaar had dringend een nieuw vlaggenschip nodig. Gelukkig voor Blizzard werd Overwatch een hit, met meer dan 10 miljoen unieke spelers in de maand na release. Er werd meteen werk gemaakt van de Overwatch League, om de game als esport op de kaart te zetten. De FPS had het groeiend aantal twijfelaars het zwijgen opgelegd.

Ondanks het succes van Overwatch bleef het bedrijf worstelen met interne problemen. Meer en meer Blizzard-veteranen besloten om het bedrijf te verlaten. Chris Metzen, bezieler van Starcraft en Warcraft III, zocht enkele maanden na de release van Overwatch andere oorden op. Hearthstone game director Ben Brode keerde Blizzard in 2018 de rug toe om zijn eigen bedrijf op te richten. En enkele maanden geleden besloot een groep StarCraft II-ontwikkelaars om samen een eigen RTS te ontwikkelen. Het vertrek van Jeff Kaplan – de lead designer van Overwatch die afgelopen april zijn ontslag indiende – was misschien nog de grootste aderlating voor Blizzard.

Stuurloos

Waar ligt de verklaring voor deze exodus? Een teken aan de wand is het releaseschema. Hoewel Overwatch al meer dan vijf jaar oud is, is de shooter op het moment van schrijven de laatste nieuwe release van Blizzard. Op de planning: Diablo Immortal, een free-to-play game voor smartphones. Die aankondiging werd op hoongelach onthaald. De feedback was overweldigend negatief en deed de aandelen van Activision Blizzard met 7% dalen. En het is maar de vraag wanneer de langverwachte Diablo IV en Overwatch 2 zullen verschijnen: beide games hebben nog steeds geen releasedatum. Vooral over de toekomst van die laatste zijn er veel vraagtekens, na het vertrek van Overwatch-boegbeeld Kaplan.

Activision Blizzard hoopte de leemte op te vullen met de heruitgaven van enkele klassiekers. StarCraft: Remastered en Warcraft III: Reforged waren het resultaat. StarCraft werd over het algemeen goed onthaald. De rerelease van Warcraft III werd daarentegen een dieptepunt in de geschiedenis van de franchise. Reforged werd in januari 2020 op de markt gebacht: vol met technische problemen, zonder beloofde features als geremasterde cutscenes, nieuwe voice-overs en een laddersysteem in multiplayer. Uit een artikel van Bloomberg blijkt dat het bedrijf zich bewust was van die gebreken. Uitstellen was geen optie meer, want dan zou Blizzard het risico lopen om de al gemaakte pre-order terug te moeten betalen.

Een andere factor is de groeiende invloed van de bedrijfscultuur van Activision. Zo ontstond er heel wat controverse toen het bedrijf besliste om Brian Bulatao aan te nemen, een voormalig lid van de Trump-regering die omschreven werd als een bullebak. Ook de Blitzchung-affaire stelde de ontwikkelaar in een slecht daglicht: na het winnen van een match in een Hearthstone-toernooi, riep de Hongkonger “Liberate Hong Kong” tijdens een interview. Activision Blizzard reageerde door de speler een jaar lange ban te geven en zijn prijzengeld af te nemen. Na protest van de community werd de beslissing (deels) teruggedraaid, maar het kwaad was al geschied.

Ook financieel heeft Activision Blizzard het steeds moeilijker. In 2019 werden bijna 800 mensen ontslagen, ongeveer 8% van het bedrijf. De esports-tak was het grootste slachtoffer. De pandemie hielp niet: afgelopen maart werden nog eens 50 werknemers van die divisie de laan uitgestuurd. De cijfers van de Overwatch League vielen tegen. De kijkcijfers van de Grand Finals in 2020 zakten met meer dan 60%, in vergelijking met die van 2019. Er borrelde ook steeds meer frustratie op over lage lonen en kleinere bonussen. Die staan in schril contrast met de verloning van CEO Bobby Kotick, die alleen in 2019 al meer dan 30 miljoen dollar verdiende.

De rechtszaak over de seksuele intimidatie en discriminatie geeft een nieuwe dimensie aan de problemen waarmee Blizzard de afgelopen jaren te maken kreeg. Het is niet de eerste keer dat de ontwikkelaar zich in woelig vaarwater bevindt. Maar met dit proces staat het water hen aan de lippen. Vindt het bedrijf een manier om de gaten te dichten, of is het zinkend schip van Blizzard reddeloos verloren?

Copyright afbeelding: Wikimedia Commons