Aretha Franklin: stem van de soul, burgerrechten en het feminisme

Muziek | Aretha Franklin staat in de geschiedenisboeken als de koningin van de soul. In haar 60-jarige carrière sleepte ze 18 Grammy Awards in de wacht, en was ze de eerste vrouw die opgenomen werd in de Rock and Roll Hall of Fame. Meer nog dan een muziekicoon, was Aretha Franklin een militante voor de burgerrechten aan de zijde van Martin Luther King, en was ze één van de pioniers van de feministische beweging.

Door Pickx

Deel dit nieuws

Het overlijden van Aretha Franklin, op 16 augustus 2018, dompelde de muziekwereld in rouw. De zangeres had haar stempel gedrukt op de Amerikaanse geschiedenis met haar militantisme voor de burgerrechten en haar strijd voor de vrouwenrechten. De Queen of Soul blies haar laatste adem uit op 76-jarige leeftijd, na een gevecht van acht jaar tegen pancreaskanker. Franklin wordt beschouwd als de meest invloedrijke Afro-Amerikaanse zangeres van de 20ste eeuw.

Militante voor de zwarte burgerrechten

Haar inzet voor de emancipatie van de Afro-Amerikaanse gemeenschap heeft ze van haar vader. Dominee Franklin was een grote ster van de gospelmuziek en een intimus van Martin Luther King. In 1963 organiseert die laatste in Detroit een legendarische mars, de grootste ooit in de Verenigde Staten. Martin Luther King spreekt er voor de eerste maal zijn beroemde speech ‘I Have a Dream’ uit. Aretha Franklin werd geboren in dit klimaat, en nam de fakkel over in haar dagelijkse leven en haar succescarrière.
 
In 1967 ziet ‘Respect’ het daglicht. Deze cover van een song van Otis Redding groeide dankzij Aretha Franklin destijds uit tot een hymne voor de progressieve, politieke bewegingen tegen racisme en seksisme. Het lied werd het anthem van talloze zwarte Amerikanen in hun gezamenlijke strijd voor gelijke burgerrechten. “Respect was een behoefte van een ganse natie, voor de man en vrouw in de straat, de zakenman en de moeder des huizes, de brandweerman en de onderwijzer. Iedereen eiste respect. Het was eveneens de strijdkreet van de burgerrechtenbewegingen”, schreef Aretha in haar memoires.
 
Op 16-jarige leeftijd vergezelde de zangeres Martin Luther King op zijn tournees. Ze zong op de begrafenis van de man die de strijd tegen de segregatie belichaamde. Ze bracht er 'Take My Hand, Precious Lord’, het lievelingslied van de dominee. Haar leven lang stond ze op haar principes, die ze met hand en tand verdedigde. Ze droeg haar steentje bij tot de vrijlating van de activiste Angela Davis. Zo had ze voorgesteld om de borg van de militante te betalen. Die laatste werd ervan beschuldigd deelgenomen te hebben aan de gijzeling van een Californische rechter, die tot de dood van vier personen heeft geleid. De soullegende stond de Amerikaanse militanten voor de burgerrechten eveneens bij met raad en geld.
 
“Wanneer ze zong, incarneerde ze de reden waarom we streden. Haar muziek versterkte ons. Het wakkerde het vuur aan in ons”, mijmerde Congreslid John Lewis, een andere prominente figuur binnen de NAACP-beweging, de grote organisatie ter verdediging van de burgerrechten. “Ze was als een muze, van wie de liederen ons de kracht gaven om door te gaan. Haar muziek gaf ons een groter gevoel van vastberadenheid om de strijd nooit op te geven, en altijd het geloof te bewaren.” Veertig jaar na de teraardebestelling van Martin Luther King, kreeg ze de eer om te zingen tijdens de inauguratieceremonie van Barack Obama, de eerste zwarte president in de geschiedenis van de Verenigde Staten.

Een boegbeeld voor vrouwen

Vermits we middenin de week van de internationale vrouwenrechten zitten, huldigen we de hymne van Aretha Franklin voor de vrouwelijke zaak. Naast de rol die de song speelde voor de politieke bewegingen, is ‘Respect’ ook het lied bij uitstek dat ‘Girl Power’ incarneert. In ‘Respect’ vormt ze het machismo in de woorden van Otis Redding om tot een feministische hymne. De man reclameert het respect van de vrouw, aangezien hij in het huishouden het brood op de plank brengt. Franklin draait die traditionele genderrollen om door dezelfde woorden in de mond van een sterke vrouw te leggen. Zo kreeg het lied een andere, verfrissende dimensie.
 
Voor tal van vrouwelijke generaties was Franklin een icoon, een inspiratie, een boegbeeld voor de gelijkwaardigheid tussen vrouwen en mannen. Naast ‘Respect’ behoren 'Think' en 'Do Right Man, Do Right Woman' tot haar grootste feministische songs. Die laatste fungeerde als een antwoord op James Browns ‘It’s a Man’s Man’s Man’s World’. Aretha Franklin werd in 1987 als eerste vrouw ooit opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame, het pantheon van de Amerikaanse rockmuziek. Ze prijkte ook als eerste zwarte vrouw ooit op de voorpagina van Time.
 

Kijk wat je leuk vindt, waar en wanneer je wilt.

Ontdek Pickx Inloggen

Top

Top