Een beknopte geschiedenis van jazzmuziek, van Louis Armstrong tot Dans Dans

Muziek | Tegenwoordig wordt jazzmuziek door de jongste generaties veelal gezien als oubollig, gecompliceerd of saai. Maar ooit was jazz de muziek van de rebel: een nieuw, hip en fris geluid dat voor oudere generaties des duivels was en dat talloze genres inspireerde die vandaag populair zijn. Jazz kent vele muzikale helden en het is onbegonnen werk om hen allemaal op te noemen, maar hier doen we toch een poging om de geschiedenis van de jazzmuziek samen te vatten.

Door Pickx

Deel dit nieuws

Wanneer, door wie en hoe jazzmuziek precies uitgevonden werd, weet niemand. Wel is het algemeen aanvaard dat New Orleans in Louisiana de geboorteplek is. In die haven kwamen mensen van alle nationaliteiten, die elk hun muzikale invloeden meebrachten. Zwarte muzikanten met wortels in de blues- en folkmuziek begonnen liedjes op gehoor aan elkaar door te spelen, in plaats van die neer te schrijven. De muzikanten hervormden de liedjes op die manier en begonnen ter plekke te improviseren, zodat nieuwe muziek ontstond.
 
In de jaren 20 was het nieuwe muziekgenre bekend als New Orleans Jazz of Dixieland jazz. De nieuwe stijl verspreidde zich al snel naar andere steden zoals Chicago en New York. Elementen uit ragtime- en brassbandmuziek werden eraan toegevoegd en de eerste grote solomuzikant stond op. Louis ‘Satchmo’ Armstrong, voordien een brassbandtrompettist, werd een van de eerste prominente jazzmuzikanten en omdat hij trompet speelde – een instrument dat makkelijk luid en hoog kan spelen waardoor het ideaal is voor heldere melodieën – werd dat het instrument bij uitstek voor jazz-solo’s. Van hem kennen we nog steeds de nummers ‘What a Wonderful World’ en ‘Hello Dolly’.
 
In de jaren 30 werden jazzbands steeds groter, zowel in aantal fans als in aantal muzikanten. Swingende jazz, die iets eenvoudiger en toegankelijker was dan de jazz van de voorgaande jaren, werd snel populair. Het was intussen de norm dat in elke band verschillende solospelers zaten die elkaar afwisselden terwijl de band hen ondersteunde. Een van de grootste namen van deze tijd was pianist en componist Duke Ellington die met zijn Jungle Band in New York bleef experimenteren. Iconen als saxofonist John Coltrane en bassist Charles Mingus zouden later samenwerken met Ellington.

Aftakkingen

De geschiedenis van de jazzmuziek is van begin tot eind gecompliceerd (dus vergeef ons enkele weglatingen) en kent vele strekkingen, maar vanaf de jaren 40 scheuren zich verschillende stijlen helemaal af. Latin jazz werd de combinatie van Latijns-Amerikaanse ritmes en harmonieën met de Amerikaanse jazzmuziek. Be-bop borduurde dan weer verder op de swingmuziek voor een meer energetische en eclectische stijl. Dé grote naam was hier de saxofonist Charlie Parker. Met zijn muziek was hij zo vernieuwend, dat velen eerst dachten dat hij niet eens de juiste noten speelde. Zijn jazz was opzwepend en stomend en voor veel authoriteiten te losbandig en rebels.
 
Aan de andere kant van het spectrum ontstond in de jaren 40 en 50 de Cool jazz, die rustiger, relaxerender en trager was dan Be-bop. De focus lag hier niet op het spelen van veel noten, maar wel op het spelen van de juiste noten. De man die gecrediteerd werd met het uitvinden van de Cool Jazz was een trompettist die van 1944 tot 1948 in de band van Charlie Parker had gespeeld: Miles Davis. Die naam keert nog talloze keren terug in de geschiedenis van de jazzmuziek, aangezien hij tot aan zijn dood in 1991 een vernieuwende pionier was in zowat elke nieuwe strekking van jazzmuziek. Eind de jaren 40 begon hij samen te werken met Gil Evans, en samen legden ze het grondwerk voor de Cool Jazz. Hun muziek uit 1949 en 1950 werd gebundeld in het historische compilatie-album ‘Birth of the Cool’.
 
We blijven nog even bij Miles Davis, want in 1959 kwam van zijn hand een van de meest invloedrijke jazzalbums aller tijden uit. In een sextet met onder andere John Coltrane en ‘Cannonball’ Adderley ontstond de modale jazz, een improvisatiestijl waarbij muzikanten zich van verschillende soorten toonladders bedienen, wat bevreemdend kan overkomen. Met de twee voorgenoemden en Bill Evans aan de piano nam Miles Davis het album ‘Kind of Blue’ op, het eerste album dat helemaal in die modale stijl gespeeld wordt. Het is tot op heden de best verkochte jazzplaat ooit.

Experimentatie en fusie

In de jaren 60 gingen de Be-boppers verder met Hard bop, een tragere en meer gevarieerde versie van het oudere genre. De muzikanten lieten zich beïnvloeden door blues en gospelmuziek voor de emotionele Soul jazz, die minder complex was, maar wel de juiste gevoelige snaren wist te raken. In de rokerige jazzclubs werd Free jazz dan weer de norm. Tot de geboorte van dit genre was improvisatie gebonden aan bepaalde strikte regels, die ervoor zorgden dat de melodieën wel uitgevonden waren, maar toch aan ritmische en harmonische voorwaarden voldeden. Free Jazzmuzikanten gooiden al die regels door het raam. Free Jazz werd niet zo wijd geaccepteerd als andere strekkingen, maar het experimenteren liet muzikanten wel toe om nieuwe dingen te ontdekken.
 
Tegen de jaren 70 waren (volgens puristen althans) de gouden jaren van de jazzmuziek alweer voorbij. In de jaren 70, 80 en 90 ontstonden wel verschillende fusion-genres, waarbij jazzmuzikanten hun muziek combineerden met andere genres. Jazzrock, opnieuw een stijl waarin Miles Davis prominent was, introduceerde elektrische gitaren en synthesizers. Later kwamen er Acid jazz en Jazz rap, die bij soul, funk, disco en hiphop de mosterd haalden.
 
Ook vandaag de dag blijft jazzmuziek vernieuwen. Dezelfde puristen die beweren dat het genre ten dode opgeschreven is sinds de jaren 70, zouden zeggen dat de jazzmuziek van de 21ste eeuw geen echte jazz is. Het genre heeft intussen zo veel andere muziekstijlen beïnvloed en is zelf beïnvloed door zo veel genres, dat het soms moeilijk te zeggen is wat nu jazz is en wat niet. Logisch ook, want jazz is nooit één specifiek geluid geweest, maar meer een filosofie die aanwezig is in een steeds veranderende cluster aan stijlen. Wie nu luistert naar Gregory Porter, Jamie Cullum, Gogo Penguin, The Comet is Coming of onze eigen STUFF., Dans Dans, Nordmann, Black Flower of Commander Spoon kan niet anders dan concluderen: jazz is springlevend, ook al klinkt het niet meer altijd zoals weleer.

Kijk wat je leuk vindt, waar en wanneer je wilt.

Ontdek Pickx Inloggen

Top

Top