Deze films doen zich voor als waargebeurd, maar dat geloof je best niet zomaar …

Films | "Deze film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal." Je hebt deze disclaimer waarschijnlijk al tientallen keren gezien wanneer je aan een film begon. Maar je mag deze melding vaak met een korrel (of kilo) zout nemen: gebaseerd op echte feiten betekent niet dat ook alles in de film echt gebeurd is. Proximus Pickx fileert als voorbeeld drie films die beweren gebaseerd te zijn op echte gebeurtenissen, terwijl ze het in feite écht niet nauw nemen met de realiteit.

Door Pickx

Gepubliceerd op 20.02.21

3min

Hidalgo (2004)

Met het risico je teleur te stellen: de film ‘Hidalgo’ is niet gebaseerd op een “waargebeurd verhaal”, maar eerder op een mythe of urban legend. ‘Hidalgo’ vertelt het verhaal van een man, Frank T. Hopkins, en zijn paard, Hidalgo. Al eeuwenlang vindt jaarlijks een overlevingsrace van 5000 kilometer plaats in de Arabische woestijn. De organiserende sjeik nodigde (volgens de film althans) in 1890 voor het eerst een Amerikaan uit om deel te nemen aan de legendarische race. Viggo Mortensen speelt de Amerikaanse ruiter. Hij wordt voorafgegaan door zijn reputatie: Hopkins wordt beschouwd als de grootste ruiter van West-Amerika. Hij zou aan meer dan 400 races hebben deelgenomen en op die manier een legende zijn geworden.

De Disney-verfilming van het verhaal kreeg hevige kritiek vanwege het gebrek aan historische nauwkeurigheid. Het verhaal van moet daarom met de nodige voorzichtigheid worden benaderd. Het zou gebaseerd zijn op de geschiedenis van een Amerikaanse cowboy die deels afstamde van een Noord-Amerikaans indianenvolk. Hoewel de producenten historici en stamleiders inschakelden om de verschillende culturen waarheidsgetrouw weer te geven, zou de centrale plotlijn over de woestijnrace volledig verzonnen zijn. Volgens meerdere historici was het vanuit logistiek, technisch en geopolitiek oogpunt onmogelijk voor de Amerikaan om aan deze race deel te nemen. Andere sceptici twijfelen ook aan de 400 races die de ruiter zou hebben gewonnen.

Voor de petite histoire: er wordt gezegd dat hoofdrolspeler Viggo Mortensen tijdens de opnames een zodanig sterke band met zijn filmpaard smeedde, dat hij het dier na de opnames zou hebben gekocht. Een leuk detail dat misschien de “leugen” achter het scenario wat doet vergeten.

Enemy at the Gates (2001)

Jude Law, Joseph Fiennes en Rachel Weisz spelen de hoofdrollen in dit filmisch mooi in beeld gebrachte oorlogsepos. ‘Enemy at the Gates’ is gebaseerd op het (zogenaamde) non-fictieboek ‘Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad’ van de Amerikaanse auteur William Craig. De film vertelt het verhaal van de meesterlijk getalenteerde Sovjet-sluipschutter Vasily Zajtsev, die in een rechtstreeks duel verwikkeld raakt met een Duitse sluipschutter genaamd Erwin König. Volgens de overleving schoot Zajtsev bijna 240 vijanden neer tijdens de Slag om Stalingrad en werd hij een nationaal symbool van heldhaftigheid. De film kreeg gemengde recensies en werd slecht ontvangen in zowel Duitsland als de voormalige Sovjet-Unie.

Ook al heeft de sluipschutter Zajtsev effectief bestaan, toch presenteert de film een versie van hem die volledig los staat van de realiteit. Het duel tussen hem en zijn Duitse tegenstrever zou in werkelijkheid nooit hebben plaatsgevonden. Bovendien is de ‘magistrale sluipschutter’ Erwin König nergens in de Duitse archieven terug te vinden – en dat voor een regime dat tot in de kleinste details alle mogelijke informatie bijhield. Geen enkele militair met de naam Erwin König heeft ooit bestaan. Sommige historici beweren dat deze fictieve soldaat in het leven werd geroepen door Sovjetpropaganda, om het prestige van de Russen te vergroten.

Zajtsev wordt in de film bovendien afgeschilderd als een analfabeet, maar ook dat strookt niet met de waarheid: zelfs vandaag de dag kan je nog instructieboeken terugvinden die hij over zijn vak schreef. Zijn methodiek wordt nog steeds onderwezen.

Enemy at the Gates kan je zien op Netflix via de tv-optie bij je abonnement van Proximus Pickx!

The Fourth Kind (2009)

Deze past in de traditie van horrorfranchises als ‘Paranormal Activity’, onversneden fictie dus, maar toch wordt ‘The Fourth Kind’ gepresenteerd als een bewerking van “echte gebeurtenissen”. Doorheen de film worden “bewijzen” zoals audio- of video-opnames getoond alsof het een documentaire betreft. In werkelijkheid is dit echter een ‘mockumentary’ die zich voordoet als een documentaire, maar niets meer is dan een fictieve horrorfilm.

De film speelt zich af in Nome, Alaska (maar werd gefilmd in Canada), en maakt gebruik van echte gevallen van vermiste personen om een volledig verzonnen verhaal over ontvoeringen door buitenaardse wezens te brengen. Het vreemdste is de structuur van de speelfilm: hij wordt gepresenteerd als een film die louter de “echte gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden” overdrijft, met twee verschillende acteurs voor dezelfde persoon: de “dramatisering” en de “echte persoon”. De gebeurtenissen worden parallel gebracht met het “bewijsmateriaal” om de kijker te laten geloven dat het buitenaardse wezens zijn die deze vermiste personen hebben ontvoerd.

Er kwam veel kritiek op de film. De pers in Alaska klaagde zelfs Universal Studios aan. De studio zou nepartikelen en overlijdensberichten op het net hebben gezet, om de film een basis in de realiteit te bieden. Voor de liefhebbers van mystery en horror: laat het je er niet van weerhouden om van deze prent te genieten, maar hou in gedachten dat de makers wel erg ver gingen om jou op het verkeerde been te zetten…