Liesbeth List: een ode aan de Grootste Dame van het Nederlandse lied

Muziek | Op woensdag 25 maart overleed de Nederlandse zangeres Liesbeth List. De 'Grande Dame' van het Nederlandse chanson maakte de muziek van Theodorakis en Jacques Brel toegankelijk voor het Nederlandstalige publiek en trad op met grootheden als Juliette Greco, Charles Aznavour en Gilbert Becaud. Met soulmate en onafscheidelijke creatieve metgezel Ramses Shaffy boekte ze in 1968 haar grootste succes: "Pastorale". In 2017 mocht ze voor dat nummer, dat uitgroeide tot hét monument van het Nederlandstalige lied, nog de Prijs der Lage Landen in ontvangst nemen van minister-president Geert Bourgeois en Nederlands minister-president Mark Rutte.

Door Pickx

Deel dit nieuws

Drie jaar geleden nam Liesbeth al afscheid van haar publiek en de wereld, deze week nam de wereld ook afscheid van haar.  "Ik wil vliegen, ver naar boven. Tot die tijd creëer ik mijn eigen hemel hier op aarde. Dat paradijs daarboven bestaat toch niet", zei List drie jaar geleden in een interview in De Telegraaf. Praten over de dood vond ze maar zielig: "Ik weet niet eens wie 'De Dood' is en als hij voor mijn neus staat, zal me dat ontgaan." Precies zo is het uiteindelijk ook gegaan.

Dochter van de vuurtorenwachter

Liesbeth List werd in 1941 geboren als Elisabeth (Elly) Driessen in het Indonesische Bandoeng. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ze van haar vader gescheiden en bracht ze samen met haar moeder, die kort na de bevrijding zelfmoord pleegde, de eerste jaren van haar leven door in een Japans interneringskamp. Haar vader hertrouwde al snel en haar nieuwe 'boze stiefmoeder' dropte Liesbeth in een weeshuis, waar ze al snel werd buitengezet toen bleek dat ze nog een levende ouder had. Uiteindelijk werd ze geadopteerd door het kinderloze koppel List op het Waddeneiland Vlieland. Zo werd Elisabeth Driessen Liesbeth List, 'de dochter van de vuurtorenwachter', wat ook de titel is van haar laatste biografie uit 2017 door Dave Boomkens.

Op de elpee Noach (1996), die ze samen met Frank Boeijen maakte, staat het beklijvende nummer 'Oude Foto' (tekst Freek de Jonge) waarin ze terugkijkt op haar moeder en jeugd in Indonesië.

Foto: Met moeder Corry van Oosten, Bandoeng 1942 (l) - Vlieland, 1956 (r)

Definitieve doorbraak

Toen ze achttien werd, trok Liesbeth List naar de modevakschool in Amsterdam. Maar mode bleek niet echt haar ding. Toen ze in de artistieke kringen waarin ze vertoefde Ramses Shaffy tegen het lijf liep, begon ze een voorzichtige carrière als zangeres. Hun eerste theaterprogramma, 'Shaffy chantant', in 1964, betekende haar definitieve doorbraak. De VARA dacht aanvankelijk dat Nederland niet zat te wachten op het experimentele theater van Ramses Shaffy en Liesbeth List, maar dat draaide totaal anders uit. Shaffy Chantant werd een enorm succes, en zelfs de toenmalige prinses Beatrix woonde een optreden bij met haar kersverse verloofde Claus von Amsberg.

Het beste ooit in het Nederlands gezongen

Na de gouden jaren van 'Shaffy chantant' duurde het even voordat List haar eigen weg vond, maar dan bracht ze op korte tijd drie lp's uit die tot de hoogtepunten van de Nederlandstalige liedkunst zijn gaan behoren: 'Liesbeth List zingt Theodorakis' (1967), 'Pastorale' (1968) en 'Liesbeth List zingt Jacques Brel' (1969). De titelsong van 'Pastorale', een duet met Ramses Shaffy, werd een van haar grootste hits, en haar vertolking van Brel-nummers als 'Laat me niet alleen', 'Dat soort volk' en 'Brussel' gelden nog steeds als de beste ooit in het Nederlands gezongen. De duetten met Shaffy, zoals 'Aan de andere kant van de heuvels', blijven haar meest bekende songs, al had ze ook solohits met nummers als 'Kinderen een kwartje' uit 1974.

Internationaal succes

Ook internationaal timmerde ze vanaf de jaren '70 aan de weg: ze zong duetten met Whitney Houston, Charles Aznavour en Rod McKuen en trad veel op in Duitsland, België en Frankrijk. Een doorbraak in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië bleef echter uit, ondanks vier fraaie Engelstalige platen. Haar Engelse covers van Aznavour en Brel bezorgden haar wel regelmatig televisiewerk in Nederland en daarbuiten. Een opmerkelijk optreden was dat van Whitney Houston in een show van List voor de Tros in 1985. Ze brachten samen een Engelse versie van 'Aan de andere kant van de heuvels'.

Foto: Rod McKuen en Liesbeth List presenteren hun gezamenlijke dubbelalbum in Baarn, september 1972

Ode aan het leven

In de jaren tachtig werd het rustiger voor Liesbeth List, maar na een toevallige ontmoeting met zanger Frank Boeijen nam haar carrière een nieuwe vlucht. Samen met hem maakte ze twee lp's, 'List' (1994) en 'Noach' (1996). "De grote Boeijen wilde met mij, die eenvoudige zangeres van Vlieland, een plaat maken. Ik vind het nog steeds een geweldige eer", zo blikte Liesbeth List in 2012 terug op die samenwerking. De manier waarop List Boeijen-nummers als 'De Verzoening' en 'Zeg me dat het niet zo' is zong, maakten grote indruk. In 1997 bracht ze een Nederlandstalige versie uit van 'Savoir Aimer' van Florent Pagny. 'Heb het leven lief' groeide niet alleen uit tot een klassieker, het werd ook haar lijflied.

Piaf

Vanaf de jaren negentig trad List vooral op in musicals. Een van de succesvolste was 'Piaf', een project van producer Albert Verlinden. Ondanks haar voorliefde voor het Franse chanson, was List niet meteen voor het idee gewonnen: "Piaf, dat rare vrouwtje, ik vond die schelle stem vreselijk. Maar toen ik haar biografie las, bleek ze verslaafd aan drugs en alcohol én een mannenverslindster. Toen dacht ik: dat ga ik doen." List was toen 68 jaar. Het leverde haar in 2009 voor de tweede keer de Musical Award voor beste actrice op.

Liesbeth List, de musical

Eind 2017 ging de musical over haar leven en carrière in première, met Renée van Wegberg in de hoofdrol. De musical vertelt het ongelofelijke levensverhaal van Liesbeth List, een intens relaas over een vrouw die alles overwon: de zelfmoord van haar moeder meteen na hun bevrijding uit het Jappenkamp, een slechte relatie, een neerwaartse carrière en het verlies van Ramses Shaffy en haar grote liefde Robert Braaksma, met wie ze op latere leeftijd een dochter kreeg. Maar ze overwon en er was altijd nieuw succes. Want List is bovenal artieste, met een enorme rijkdom aan prachtig repertoire van Shaffy, Piaf, Aznavour, Boeijen, Theodorakis en Brel. En dan zijn er natuurlijk nog haar vele televisie- en toneelrollen.

Ook al had ze zich intussen teruggetrokken uit het openbare leven, ze was wel nog aanwezig bij de première. Na afloop kreeg de zangeres een staande ovatie van het publiek. Ook verscheen dat jaar haar biografie 'De dochter van de vuurtorenwachter'. "Daarmee is alles gezegd", zei de zangeres op haar eigen website. "Het is goed. En vergeet het vooral niet: heb het leven lief."

Het afscheid

In 2012 volgde nog een uitgebreide afscheidstournee, waarbij ze ook Gent en Antwerpen aandeed. Vijf jaar later liet ze weten dat ze ermee ophield omdat de problemen met haar geheugen te groot werden. Interviews, optredens en verschijningen in het openbaar werden geschrapt. List leed niet aan de ziekte van Alzheimer, zoals weleens wordt beweerd. Haar geheugenproblemen en verwardheid waren het gevolg van drie auto-ongelukken meer dan veertig jaar eerder. Het laatste nummer dat ze tijdens die afscheidstournee zong was 'Non, je ne regrette rien' van Edith Piaf".

Dat daarna de stilte haar intrede deed, besefte ze goed, tijdens dat laatste interview in 2017. "En wat dat podium betreft: het is mooi geweest. Ja, inderdaad, dat is ook de titel van een van mijn nummers: Het is mooi geweest." Die stilte is nu definitief geworden, maar al die nummers zijn er nog.

Luister naar de muziek van Liesbeth List in je favoriete streaming-apps met eindeloze mobiele data, dankzij Epic Beats.

Kijk wat je leuk vindt, waar en wanneer je wilt.

Ontdek Pickx Inloggen

Top

Top