Deze tv-programma’s kregen te maken met plagiaatklachten

Pauw vond Over 5 jaar je reinste diefstal: ‘Opmerkelijk jatwerk van de Vlaamse tv-vrienden’, schreef hij op Twitter, aangevuld met de hashtag #sansgêne. Bij de openbare omroep waren ze niet onder de indruk: ‘Een terugblik op de voorbije vijf jaar is op zich natuurlijk geen beschermd format. We pakken het op onze eigen manier aan. Bij ons zitten de gasten bijvoorbeeld allemaal samen aan de tafel voor een gesprek’, liet VRT-woordvoerder Hans Vangoethem toendertijd optekenen in De Morgen. Tv-makers krijgen wel vaker plagiaatbeschuldigingen op hun bord. Een paar opmerkelijke voorbeelden.

In Eeuwige Roem propten Bruno Wyndaele en zijn productiehuis De Filistijnen een groep ex-topsporters in een afgelegen villa, om hen vervolgens een heroïsche strijd te laten voeren in allerlei disciplines. Vanaf 2008 werd een hele reeks afleveringen van het programma gemaakt, en ergens onderweg verhuisde Wyndaele zijn geesteskind zelfs naar VIER, nadat hij zichzelf als presentator verving door Louis Talpe. Het leverde nu en dan spannende televisie op: in één van de afleveringen dook Sugar Jackson op onversaagde wijze het water in, waarna de bokser zich realiseerde dat hij niet kon zwemmen en men hem vliegensvlug moest opvissen.
 
Koen, een leraar uit Kruibeke, schrok zich een hoedje toen hij het programma bekeek: hij wist zeker dat die slinkse Filistijnen zijn idee voor een tv-programma, Super Champs genaamd, hadden gepikt. Hij sleepte Wyndaele en co voor de rechtbank, maar het zette geen zoden aan de dijk: zijn klacht werd afgewezen en het vonnis maakte gewag van een lijst met losse ideeën, die niet auteursrechtelijk beschermd was.

Op de nieuwsdienst van VTM verslikten ze zich anno 2013 ook wel eventjes in hun koffie toen ze het decor van het tv-journaal van de Georgische zender 1TV te zien kregen. De gezellige nieuwsstudio leek namelijk een exacte kopie van die van de populairste Vlaamse commerciële omroep te zijn. ‘We zijn stomverbaasd. De intro, de headlines, de grafieken en de desk waar de nieuwsankers achter zitten gelijken als twee druppels water op die van VTM. We hebben meer dan twee jaar gewerkt om tot dit originele resultaat te komen. Zoiets kan je dus niet zomaar kopiëren’, vertelde een VTM-woordvoerder in de pers. Het werd nog frappanter: enige tijd na de Georgiërs pakte ook een Grieks kanaal uit met een quasi identiek vormgegeven nieuwsstudio. Uiteindelijk koelde de zaak zonder blazen, en het VTM-nieuws heeft ondertussen alweer een nieuw decor.

De Chinese zender Jiangxi TV zag wel brood in een komische serie over een groep niet onaantrekkelijke jonge mensen die een appartement delen. Maar niet lang nadat Ipartment op antenne ging, begonnen kijkers al te vermoeden dat al die lolligheid wel heel erg aan Friends deed denken. Meer nog: een aantal grappen zou letterlijk gekopieerd zijn uit de Amerikaanse serie, maar ook uit How I Met Your Mother en The Big Bang Theory. De makers van de Chinese reeks reageerden koeltjes op de heisa: ‘Veel komische series lijken nu eenmaal op elkaar. Dit is geen plagiaat, maar een ode aan de Amerikaanse sitcom’, luidde hun reactie.

The Office staat te boek als één van de beste Britse komische reeksen in mockumentary-stijl ooit. Daar zijn een forse dosis gortdroge humor en een knalprestatie van Ricky Gervais als kantoorbaas David Brent niet vreemd aan. The Office werd een heus exportproduct dat de BBC lustig doorverkocht: La Ofis (Chili), Kancl (Tsjechië), La Job (Québec), The Office US (Verenigde Staten), Le Bureau (Frankrijk), HaMisrad (Israël), Kontoret (Zweden) en Kontori (Finland) waren het resultaat. Ook de Duitsers trachtten met volle overgave een grappige serie over de kantoorbeslommeringen van een zootje ongeregeld in te blikken, maar het feit dat Stromberg heel erg op The Office leek doch geen officiële versie was, zette kwaad bloed bij de Britse openbare omroep. De donderwolken werden wel bijzonder dreigend toen ze er in Londen luidop aan dachten om de commerciële zender ProSieben, die de serie uitzond, voor de rechter te dagen. Het feit dat men besliste om bedenkers Steven Merchant en Ricky Gervais in de aftiteling van Stromberg te vermelden, kalmeerde de gemoederen.

Traditioneel pakken ze bij De Slimste Mens Ter Wereld voor aanvang van elk seizoen uit met een opvallende promotiecampagne. Vorige herfst kwam er hommeles van: de deelnemers werden in Star Trek-pakjes gestoken, maar in de dagen nadien werd VIER door een hele resem artiesten beschuldigd van plagiaat: de afbeeldingen zouden niet alleen overgenomen zijn uit Star Wars, maar werden volgens hen ook schaamteloos gekopieerd uit hun eigen werk. ‘Deze Belgische tv-zender, met een show die 1,5 miljoen kijkers heeft, stal werk van zo'n 30 artiesten, en voerde er wat slechte photoshops op uit om hun show te promoten’, aldus graficus Jens Claessens, die de kat de bel aanbond, op Facebook. Er bleek wel degelijk iets loos te zijn, want bij VIER waren ze er na de daaropvolgende klachtenregen als de kippen bij om de beelden te verwijderen, al bleven ze wel volhouden dat ze het idee hadden geparodieerd en niet geplagieerd.

The Voice is een wereldwijd succes. Het programma komt uit de stal van mediatycoon John De Mol en werd verkocht aan tv-zenders over de hele aardkloot. De Ierse scriptschrijver Michael Roy Barry beweert al ruim zeven jaar dat het idee voor de blind auditions, een vast onderdeel in de show, linea recta uit zijn grijze cellen komt. Volgens Barry ontwikkelde hij een format getiteld Voice Of America, waarin de bewuste blind auditions een belangrijke factor vormden. De Mol werd ondervraagd in het kader van een vooronderzoek, maar verder bleef het stil rond de zaak. Thomas Notermans, woordvoerder van Talpa, het medianetwerk van De Mol, noemde Barry ‘een fantast uit Ierland’ die nog geen enkel bewijs heeft laten zien waaruit blijkt dat het idee origineel van hem is.

Onderuitgezakt in een comfortabele zetel naar een strak geregisseerd praatprogramma kijken, daarbij al dan niet op gezette tijdstippen nippend aan een glas wijn: het is voor menig tv-kijker een ontspannende vrijetijdsbesteding. Bij VIER hadden ze dat zes jaar geleden goed begrepen, en bovendien leed Vlaanderen in dat tijdperk aan talkshowarmoede: net het juiste moment om De Kruitfabriek de ether in te katapulteren, dachten ze bij de commerciële zender. Helaas: met afwisselend Gilles De Coster, Sofie Lemaire, Tom Lenaerts, Lieven Scheire en Christophe Deborsu als presentatoren en een roedel gasten met naam had het een succes kunnen worden, maar er keek geen hond, behalve die van Tom Lenaerts zelf.

Tot overmaat van ramp ging er bij mediawatchers een belletje rinkelen. Want een decor met een centrale tafel omgeven door publiek, diepgaande gesprekken met af en toe een grappig intermezzo, live-optredens en korte, vaak humoristische filmpjes: dat deed verdacht veel denken aan De Wereld Draait Door, de Nederlandse referentie in het talkshowuniversum, waarmee de getalenteerde presentator Matthijs van Nieuwkerk zelfs na een loonsverlaging nog bedragen verdient die Jan en Mieke Modaal doen duizelen. Bij BNNVARA, de omroep die DWDD maakt, oordeelden ze dat men bij VIER ‘minstens met een schuin oog’ naar hun programma gekeken had, maar verder werd er geen actie ondernomen. De Kruitfabriek was geen lang leven beschoren: amper een halfjaar na de start werd de stekker definitief uit het stopcontact getrokken vanwege de tegenvallende kijkcijfers en dito reclame-inkomsten.

In 2007 oordeelde het Hof van Beroep te Brussel dat het Eén-programma De Thuisploeg geen plagiaat was. Tailor Made Films, de producent van de Britse BBC-quiz Come And Have A Go, had tot drie maal toe klacht ingediend wegens vermeend leentjebuur spelen. De Thuisploeg was een een interactief quizprogramma waarbij alle kijkers konden meespelen en ploegen in de studio tegen één ploeg streden die thuis vanop de zetel meequizte. De quiz werd aanvankelijk gepresenteerd door Rani De Coninck en Rob Vanoudenhoven, en daarna door Evy Gruyaert en Marcel Vanthilt. De VRT en het productiehuis DEMENSEN haalden na afloop van de rechtszaak opgelucht adem.