Deze populaire plekken uit films en series werden (bijna) om zeep geholpen door toeristen

De lokale bevolking moest met lede ogen aanzien hoe het zootje ongeregeld hun geliefkoosde plattelandstafereel compleet dreigde te vernielen, en dus beslisten de autoriteiten om Bregagh Road af te sluiten voor autoverkeer. Het is niet de enige opnamelocatie die flink te lijden heeft onder de toestroom aan toeristen. Een niet zo fraai overzicht.

Dubrovnik is één van de best bewaarde middeleeuwse steden ter wereld. Dat trekt op zich al massa’s toeristen aan, maar het feit dat de Kroatische stad ook als opnamelocatie voor Star Wars fungeerde en de hoofdplaats van de zeven koninkrijken in Game Of Thrones moet voorstellen, doet er nog een flinke schep bovenop. De bezoekers, die in dichte drommen de smalle steegjes doorkruisen, struikelen maar al te vaak over elkaar heen. Een selfiestick in het oog krijgen is in Dubrovnik geen uitzondering, terwijl selfies nemen in het hoogseizoen eigenlijk een nutteloze bezigheid is: in de plaats van de beoogde bezienswaardigheid, staat er niet zelden een naarstig poserende collega-toerist op de foto die het hele plaatje verpest.

Er meren per jaar meer dan 500 cruiseschepen aan in de schilderachtige haven. Die vaartuigen braken ook nog eens een massa passagiers uit, die als gekken de stadspoorten binnenstuiven om de bekendste bezienswaardigheden in sneltempo af te malen, waarna ze zich - tot lichte ergernis van de lokale handelaars - weer terugtrekken op hun boot en daardoor vrijwel niets consumeren in het historische centrum. De overheid nam maatregelen door te bepalen hoeveel toeristen zich tegelijkertijd binnen de stadsmuren mogen bevinden. Ze controleren dat met camera’s.

Edinburgh is een pleisterplaats geworden voor Harry Potter-fans die zich gewillig laten verleiden tot een rondleiding met hun held als centraal gegeven. Ze worden daarbij op sleeptouw genomen door gidsen gehuld in pyjama-achtige 'tovenaarsmantels'.

Veel diehard-Potterheads menen dat J.K. Rowling de mosterd voor Voldemort - ook Tom Riddle genoemd - haalde bij de naam Thomas Riddell, die op een grafsteen op het kerkhof Greyfriars Kirkyard staat. Het grasveldje naast het kerkhof, dat ooit frisgroen oogde, is door de vele bezoekers herschapen in een modderpoel. Een dolgedraaide Zweinstein-maniak kwam bovendien op het onzalige idee om een nabijgelegen grafsteen te bekrassen met het opschrift Sirius Black, 1953-1996, een verwijzing naar een ander personage. De naam van de bekende pub The Conan Doyle - naar de geestelijke vader van Sherlock Holmes - werd ter ere van Hogmanay (het Schotse nieuwjaarsfeest) een tijdlang veranderd in The J.K. Rowling, tot afgrijzen van enkele trouwe bezoekers.

Het Elephant House Café, waar Rowling volgens de overlevering een deel van het eerste boek schreef, is ook al zo’n geliefde bestemming onder de volgelingen van de tovenaarsleerling. De ietwat smoezelig uitziende toiletruimte is er volgekladderd met grafittiboodschappen aan mevrouw Rowling, al lijkt het onwaarschijnlijk dat ze ooit nog op de bewuste sanitaire installatie zal neerhurken om die te lezen.

In de film Borat reist de gelijknamige Kazachse reporter - een rol van Sacha Baron Cohen - naar de Verenigde Staten om aldaar de cultuur van zijn thuisland uit te dragen. Allemaal jolig bedoeld, maar toen de Kazachen de film te zien kregen, raasde er een woedevlaag met orkaankracht door het Aziatische land. Men was ginds namelijk massaal de mening toegedaan dat de lokale bevolking in Borat werd afgeschilderd als een bende achterlijke idioten. Veel jongeren konden de film wel smaken, omdat ze ‘m zagen als kritiek op het ‘autoritaire bewind’, kritiek die ze zelf niet mochten spuien.

Hoe dan ook: na Borat won Kazachstan fors aan populariteit bij toeristen. Tot groot ongenoegen van de lokale bevolking en de politie werd het hip om er te gaan rondhuppelen in een mankini, het weinig verhullende strandkledingstuk dat Borat in de film draagt. Twee jaar geleden werden zes Tsjechen opgepakt toen ze op de foto gingen in zo’n mankini, in de hoofdstad Astana, en dat bij barre vriestemperaturen. Uiteindelijk kwamen ze ervan af met een boete van 57 euro. Baron Cohen meldde hen via sociale media dat hij de boete wel wilde betalen.

In het derde seizoen van de alom bejubelde misdaadserie Breaking Bad gooide methfabrikant Walter White een rijkelijk belegde pizza op het dak van een huis in de Amerikaanse stad Albuquerque. Zijn uitspatting effende de weg voor copycats: na enkele maanden had de bewoonster vrijwel alle pizzavariaties die in het gemiddelde Italiaanse restaurant op de menukaart staan, van haar dak gehaald. Of geschraapt, want aangezien White zijn dakpizza uit de doos haalde voor hij ‘m naar boven katapulteerde, deden de meeste grapjassen het ook op die manier. Drie jaar geleden voelde Breaking Bad-bedenker Vince Gilligan zich ertoe verplicht om de pizzagooiers te vragen ermee op te houden.

Na de Lord Of The Rings-hype wilden heel wat reislustigen de indrukwekkende omgeving waarin die films werden opgenomen wel eens in het echt zien. Het Nieuw-Zeelandse toerismebureau maakte van de gelegenheid gebruik om een marketingcampagne te lanceren: een beetje extra promotie zou geen kwaad kunnen, dachten ze. Het hele gedoe bracht echter ook negatieve effecten met zich mee: de niet aflatende toeristenstroom zorgde voor een overdaad aan bezoekers op de populaire locaties, files, een afvalprobleem, overvolle parkeerplaatsen en continu volgeboekte hotels en campings.

Vorig jaar nam de Thaise regering het besluit om het idyllische strand Maya Bay op Ko Phi Phi Leh voor onbepaalde duur af te sluiten voor bezoekers. Het eiland kreeg tot op dat moment dagelijks gemiddeld vierduizend toeristen te verwerken. Die werden bij elkaar gepropt op een tweehonderdtal bootjes, die in een file op het water ronddobberden. De miserie begon rond de eeuwwisseling. De opnames van de film The Beach, met Leonardo DiCaprio en Virginie Ledoyen, waren amper begonnen of het hek was al van de dam: de productieploeg vond het een goed idee om wat te klooien met de samenstelling van de zandduinen en een paar palmbomen te verplaatsen, om het strand breder te doen lijken en het geheel een ‘paradijselijker uitzicht’ te geven. Wat ze daar in Thailand van dachten, liet de dames en heren van de filmcrew Siberisch koud.

The Beach werd een daverend succes en in de daaropvolgende jaren vonden massa’s toeristen de weg naar Maya Bay. Tot voor kort leek de afgelegen baai eerder op een mensenzee, die voor een substantieel deel bestond uit individuen die zich enkel bekommerden om het schieten van het perfecte Instagramkiekje. Er kwamen tonnen afval op het strand en in het azuurblauwe water terecht. Souvenirjagers braken stukken koraal af om mee naar huis te nemen, wat ertoe leidde dat de koraalriffen ei zo na niet meer bestonden. Eind vorig jaar kon de Thaise overheid het uiteindelijk niet meer aanzien, en nam men de beslissing om de boel op slot te gooien. Ondertussen is de rust op Ko Phi Phi Leh teruggekeerd, en is er zowaar sprake van enig natuurherstel.

Gleann Èite (of Glen Etive in het Engels) behoort tot de mooiste valleien van Schotland. Het natuurpareltje duikt op in één van de Harry Potter-films en de eindscène van de Bondfilm Skyfall speelt er zich af, waardoor het grote publiek Glen Etive leerde kennen. Mark en Philippa Shone, die niet ver van de mythische locatie wonen, ergeren zich blauw aan het gedrag van kampeerlustigen die het ongerepte landschap als een vuilnisbelt achterlaten. Ze startten de Facebookpagina Glen Etive - The Dirty Truth, waarop ze foto’s van achtergelaten vuilnis posten. De argeloze bezoeker van die pagina krijgt plaatjes van zakken vol afval, achtergelaten tenten, kampeermateriaal, gebroken flessen, lege blikjes en drugsafval in de maag gesplitst.

‘Het is die festivalmentaliteit van sommige mensen. Ze komen op vrijdag aan en maken er een feestje van dat het hele weekend duurt. Er worden zelfs winkelkarretjes achtergelaten, terwijl de dichtstbijzijnde supermarkt op 50 kilometer afstand ligt. Hun gebrek aan respect voor dit prachtige deel van het land is werkelijk onvoorstelbaar’, aldus Philippa in een interview met de krant The Scotsman.