“10% voortaan via teleconsultatie”

Zodra de alarmerende berichten over de uitbraak van corona in Noord-Italië ons land bereikten, was het in de ziekenhuizen alle hens aan dek. “We hebben in een recordtijd het hele ziekenhuis gereorganiseerd”, zegt prof. dr. Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel. “In de week voor de lockdown hebben we op een paar dagen tijd alle patiëntenstromen ontdubbeld en de capaciteit op intensieve zorgen verdubbeld.”

Volgens de klassieke manier van werken was die snelheid nooit haalbaar geweest. “We stapten over op een noodplan, met een andere governance. We werkten met een crisiscel en werkgroepen, met volmachten en met vier extra experten in het directiecomité. We hebben beslissingen genomen die in normale omstandigheden onmogelijk zouden zijn. Voor de aankoop van beademingstoestellen, bijvoorbeeld, was er geen tijd om een openbare aanbesteding uit te schrijven. Het moest snel gaan.”

Van 137 naar 697 thuiswerkers

Voor de coronacrisis waren er van de 3.800 medewerkers van het UZ Brussel exact 137 die sporadisch aan thuiswerk deden. Vanaf 13 maart waren het er in één klap 697 die volledig op thuiswerk overschakelden. “Daarvan blijven er ook op langere termijn 535 structureel thuiswerk doen”, legt Marc Noppen uit. Maar ze doen dat niet meer voltijds. Die medewerkers werken in een flexibele modus, met thuiswerk als één van de mogelijkheden.

“Het thuiswerk had een zichtbare, directe impact op de werking van het ziekenhuis, met onder andere minder nood aan kantooroppervlakte en parkeerplaats.” Toch ziet Marc Noppen niet meteen een scenario waarin de medewerkers van het ziekenhuis allemaal massaal thuis blijven werken. Bij heel wat ziekenhuisjobs is dat niet mogelijk. Bovendien blijft ook het menselijke aspect belangrijk. “Er is nood aan betrokkenheid, sociaal contact, teamwork.”

Achter de schermen maakte het UZ Brussel onder meer gebruik van Windows Remote Desktop Services en VMware Horizon VDI om thuiswerk mogelijk te maken. “Belangrijk was vooral dat het veilig kon gebeuren”, zegt Marc Noppen. “In eerste instantie ging iedereen met zijn eigen toestellen aan de slag via VPN.” Nu de rust is teruggekeerd, werkte het ziekenhuis een procedure uit waarbij iedere thuiswerker over de nodige hardware en software kan beschikken. “Dat laat onder meer toe dat baliemedewerkers thuis kunnen werken, waarbij ze vanop afstand toegang hebben tot de callcentersoftware.”

In de toekomst blijven we teleconsultatie gebruiken, onder meer voor de opvolging van chronische patiënten met een gekend ziektebeeld. Tegelijk blijft face-to-face contact in onze sector vaak essentieel.

Prof. dr. Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel

Patiënten opvolgen vanop afstand

Artsen konden ook voor de coronacrisis al langer vanop afstand inloggen op het klinisch werkstation van het ziekenhuis. “Tijdens de crisis zaten we echter in een nieuwe situatie, namelijk waarbij sommige patiënten niet meer naar het ziekenhuis mochten komen.” Door het gebruik van teleconsultatie (hetzij via telefoon, hetzij via videoconferentie) kon het ziekenhuis ook die patiënten vanop afstand opvolgen.

“Die aanpak blijft voor een stuk behouden”, zegt Marc Noppen. “Ik schat dat ongeveer tien procent van de consultaties in de toekomst vanop afstand blijft verlopen.” In de praktijk gaat het doorgaans om chronische patiënten met een gekend ziekteprofiel. “Een diabetespatiënt met een insulinepomp, bijvoorbeeld, moet niet noodzakelijk voor elke tussentijdse opvolging naar het ziekenhuis komen. Maar voor heel wat andere zaken blijft face-to-face contact essentieel, zoals een intake, een slechtnieuwsgesprek of de bespreking van een therapeutische keuze.”

Tegelijk zorgde de coronacrisis ervoor dat de medewerkers van het ziekenhuis, videoconferentie ook meer voor hun onderlinge communicatie gingen gebruiken. “Voor mij persoonlijk was dat echt een ontdekking”, lacht Marc Noppen. “Voor formele communicatie vind ik het prima. Je mist wel wat de lichaamstaal en de informele contacten die anders bij een vergadering horen, maar dat weegt niet op tegen de enorme tijdwinst.”

Toch kan en zal video in het ziekenhuis zeker niet elk persoonlijk contact vervangen. “Ik beschouw het eerder als een interessante aanvulling op de mogelijkheden die er zijn om met iemand contact op te nemen.” Voor heel wat gesprekken en consultaties komt de patiënt nog altijd beter naar het ziekenhuis, om er in alle vertrouwen met zijn of haar arts te overleggen.

Goed gewerkt, met ruimte voor verbetering

Terugkijkend op de lockdown en het zwaartepunt van de crisis stelt Marc Noppen dat de Belgische ziekenhuis best trots mogen zijn op het werk dat ze hebben verricht. “Toen we eind februari de beelden uit Italië zagen, wisten we meteen hoe laat het was”, zegt hij.

“We hebben alles op alles gezet om de overspoeling van onze ziekenhuizen te vermijden.” Relatief gesproken scoorden de Belgische ziekenhuizen met hun aanpak heel goed. De gemiddelde mortaliteit van coronapatiënten op intensieve zorgen in de Belgische ziekenhuizen lag op 25%. Bij het UZ Brussel was dat 15%. Ter vergelijking: in de VS gaat dat cijfer intussen richting 50% en hoger.

Prof. dr. Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel

Nieuwe uitdagingen in de sector

Bijkomend effect van de coronacrisis is dat ze uitdagingen binnen de gezondheidszorg in ons land opnieuw op scherp zet. “De huidige aanpak van de gezondheidszorg is niet houdbaar”, zegt Marc Noppen. “Met onze specifieke demografische evolutie zullen we jaar na jaar meer budget nodig hebben. Dat kan gewoon niet.” Marc Noppen ziet een oplossing in een organisationele aanpak.

“We moeten meer op gedrag inzetten”, zegt hij. “Zowat 60% van de morbiditeit (het deel van de populatie dat met een aandoening kampt – nvdr) is het gevolg van gedrag. We moeten dus dat gedrag veranderen, met technologie als hefboom, om de kosten van de gezondheidszorg onder controle te krijgen. Tussen 10% en 30% van het totale budget van de gezondheidszorg gaat naar medische behandelingen die de patiënt niets opleveren. Op een totaalbedrag van 10.5% van het BBP van België is er dus zeker ruimte om het beter te doen.”