2 e-learningsexperts over digitalisering onderwijs

Hoe digitaal verloopt het onderwijs in België?

Tommy Opgenhaffen: “De verschillende onderwijsniveaus in Vlaanderen maken al langer gebruik van online leerplatformen zoals Smartschool, Toledo, Canvas of Google Classroom. Vooral om lesmateriaal digitaal beschikbaar te maken of om rapporten te delen en toetsen te organiseren. Sinds de gezondheidscrisis zetten ze die leerplatformen ook nadrukkelijk, soms noodgedwongen, in voor live contactmomenten met de leerlingen.”

“Ik geloof niet dat leerlingen uit het lager onderwijs – wanneer dat om gezondheidsredenen niet noodzakelijk is – één dag van thuis uit les moeten volgen. In het secundair en hoger vormt een gemengd model wel een interessante denkpiste.”

Julien François: “Ik merk heel duidelijk dat de overheden een snelle en efficiënte inhaalbeweging willen uitvoeren. De coronacrisis is natuurlijk een ongeziene hefboom. Je moet daarbij ook rekening houden met het financiële aspect. De meest vooruitstrevende scholen op het gebied van digitalisering zijn in het voordeel maar de investering blijft een niet te onderschatten kost. Het is een keuze die je moet maken.”

Wat zijn de voordelen van blended learning?

Julien: “Sommige leerlingen ligt digitaal leren wel, anderen veel minder. Dat geldt ook voor de leerkrachten. Ik zou dus niet zozeer over voordelen spreken maar eerder over een nieuwe realiteit waaraan je je moet aanpassen. Volgens mij is de digitalisering een fantastische toolbox, die bepaalde vaardigheden beter in de verf zet dan de klassieke onderwijsvormen.”

Tommy: “Wanneer je louter inzet op afstandsonderwijs ontbreekt het volgens mij soms aan structuur en houvast. Je moet dus een evenwicht zoeken. Op Arteveldehogeschool zakken studenten voor sommige vakken bijvoorbeeld de ene week af naar onze campus, om de leerstof nadien thuis of op kot verder te verwerken. Tijdens de contactmomenten besteed je extra aandacht aan de zaken waar de studenten op vastlopen. Je doceert minder, maar treedt eerder op als een coach.”

Het gaat erom de krachtige leerprincipes uit het face-to-face-onderwijs ook digitaal in te zetten.

Tommy Opgenhaffen van Arteveldehogeschool

Hoe waken we erover dat de digitale kloof, die nauw samenhangt met afkomst, inkomensniveau en diploma, niet toeneemt?

Julien: “Ik schat dat 99 procent van de leerlingen een smartphone heeft, ongeacht hun afkomst of inkomen. Maar dat is natuurlijk niet het ideale medium om lessen te volgen. De echte uitdaging schuilt erin om iedereen een aangepast toestel te geven. En dat geldt zowel voor leerkrachten als leerlingen.”

“Bij het Athénée Royal de Nivelles hebben we beslist om de uitrusting zelf te betalen. We beheren momenteel 1.100 iPads in het secundair en 350 in de basisschool. Dat stelt ons in staat om iedereen op gelijke voet te plaatsen. Digitaal leren is zo geen obstakel meer maar maakt deel uit van de oplossing.”

Tommy : “Zelfstandig digitaal leren, moet je ook leren. Je merkt dat de sterkste leerlingen hun weg gemakkelijk vinden, terwijl heel wat leeftijdsgenoten dreigen achterop te hinken. Met het aanreiken van een laptop of netwerkverbinding is de kous dus niet af. Er is nood aan structurele middelen om jongeren te ondersteunen. Tegelijk moet je ook de leerkrachten de ruimte geven om vertrouwd te geraken met de technologie en de digitale leermethodes. Daar is een rol weggelegd voor zowel de scholen, de onderwijskoepels als de overheid.”

Vergt digitalisering een andere manier van les geven?

Tommy: “Je moet de nieuwe technologieën op een doordachte manier inzetten. Ik benadruk graag het belang van digitale didactiek. Het gaat erom de krachtige leerprincipes uit het face-to-face-onderwijs ook digitaal in te zetten. Ik denk daarbij aan gespreide herhalingen en het regelmatig formatief aftoetsen van kennis.”

Julien: “Technology will never replace great teachers, but in the hands of great teachers, it’s transformational’. Dat citaat van George Couros gebruik ik vaak omdat het de huidige situatie perfect illustreert. Uiteraard blijft het complex voor leerkrachten om les te geven via video. Ze hebben dan nog maar weinig voeling met de sfeer in de klas.”

Tommy : “En het is niet omdat je plots over de meest innovatieve toepassingen beschikt, dat je onderwijskwaliteit vanzelf reuzenstappen zet. Leerkrachten moeten goed nadenken over hoe ze het digitaal leermateriaal het best aanreiken. Een video of animatie kan de leerstof concreet en tastbaar maken, maar dat betekent niet dat leerlingen die kennis ook automatisch beter verwerken. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat een goede balans tussen verbale en non-verbale informatie tot betere resultaten leidt. ”

Julien: “Menselijk contact en interactie blijven essentieel. Afstandsonderwijs zal de klassieke lessen nooit kunnen vervangen. Binnen het atheneum hebben we een duidelijke visie: het onderwijs afstemmen op de huidige technologie en het beter laten aansluiten bij de moderne wereld.”

Zowel voor leerkrachten als voor leerlingen biedt de digitalisering een toegevoegde waarde die bijdraagt tot de creativiteit.

Julien François van Athénée Royal de Nivelles

Hoe ver staat het onderwijs op het vlak van innovatieve technologieën?

Tommy: “Veel toepassingen zetten in op gepersonaliseerde oefeningen en leertrajecten. In de toekomst kan artificiële intelligentie daarbij een toegevoegde waarde bieden door oefeningen op maat van de leerling aan te reiken of om de leerstof te helpen plannen. In Vlaanderen wordt al voorzichtig geëxperimenteerd met AI in het onderwijs. In het GO! werd IXZO, een AI-oefenplatform, uitgetest en Imec ontwikkelde mee de Sensei-chatbot, een slimme chatbot die de studievaardigheden aanscherpt.

Het louter en alleen vertrouwen op intelligente platformen lijkt me niet meteen aan de orde, daarvoor is de kans op vooringenomenheid door de algoritmes nog te groot. Virtual reality opent eveneens perspectieven, maar daar hangt vooralsnog een te hoog prijskaartje en verregaande techniciteit aan vast. Er blijft dus een belangrijke rol weggelegd voor de docenten.”

Julien: “Bepaalde scholen zijn beter uitgerust dan andere. In onze school zetten we nieuwe technologieën in, niet om van onze leerlingen informaticagoeroes te maken, maar om hen een kritische blik bij te brengen. Wanneer een leerling bijvoorbeeld leert programmeren, leert hij niet alleen programma’s uit te werken, maar krijgt hij ook meer inzicht in hoe technologie werkt. Voor de leerkrachten ondersteunen we initiatieven zoals eduLABNieuw venster , dat leerkrachten laat kennismaken met digitale tools en methodes om deze tools optimaal te integreren in hun lessen.”